Bệnh nhược cơ ở thai phụ

Nhược cơ hay còn gọi là Hội chứng Lambert Eaton là một bệnh thần kinh cơ tự miễn với đặc tính yếu cơ vẫn thường hay gặp ở nữ giới nhiều hơn nam giới, và ở trẻ em độ tuổi từ 10 tuổi trở lên. Biểu hiện ban đầu là mỏi cơ theo thời gian lao động sinh hoạt hàng ngày, hay sụp mí mắt, khó mở mắt, khi ăn uống hay bị nghẹn, sặc... đặc biệt nó sẽ nguy hiểm gấp nhiều lần khi bạn đang mang thai.

Triệu chứng và nguyên nhân nhược cơ

- Yếu cơ: Nguyên nhân là do các dây thần kinh sọ chi phối cơ vận nhãn, cơ mặt, cơ nuốt và cơ vùng cổ (cơ gấp bị nhiều và nặng hơn cơ duỗi) bị giảm chức năng. Bệnh có khởi đầu âm thầm nhưng đôi khi xảy ra sau nhiễm trùng cấp, sau phẫu thuật, sau nhiễm độc...

Ðặc tính chung về lâm sàng là các cơ yếu nhanh chóng sau vận động, gắng sức và hồi phục sau khi người bệnh nghỉ ngơi. Các triệu chứng của bệnh nhược cơ thường dễ phát hiện như sụp mi, lác mắt, mỏi đầu, nuốt khó, nhai mỏi...

Khoảng 50-60% bệnh nhân đến khám vì lý do sụp mi và song thị do cơ vận nhãn bị yếu. Lúc đầu, triệu chứng có thể thoáng qua, sau đó lại tái diễn không những số cơ đó mà còn có thể yếu các cơ khác.

- Teo cơ: trong bệnh lý này chiếm khoảng 10%, chủ yếu là bệnh nhân nhược cơ toàn thân nặng, là do mất phân bố thần kinh.

Nguyên nhân nhược cơ là do hệ miễn dịch của cơ thể sản sinh ra những kháng thể ức chế hoặc phá huỷ các thụ thể acetylcholin ở cơ, dẫn đến gián đoạn quá trình trao đổi thông tin giữa thần kinh và cơ, làm cơ yếu đi.

Một số yếu tố có thể làm bệnh nặng lên, như mệt mỏi, bị bệnh, bị stress và dùng một số loại thuốc như: thuốc chẹn bêta, thuốc chẹn kênh calci, quinin và một vài loại kháng sinh.

Nhược cơ nguy hiểm thế nào đối với thai phụ?

Phụ nữ mang thai có tiền sử đã được điều trị bệnh nhược cơ hoặc bị di truyền sẽ dễ mắc chứng nhược cơ cấp, biểu hiện ở các cơn mỏi cơ, bải hoải tay chân, khó thở, ăn uống, nhai nuốt khó.

- Có thai và ngay sau sinh: nhược cơ nặng thường ở vào 4 tháng đầu của thai kỳ và ngay lập tức sau sinh, còn 6 tháng cuối thường không làm bệnh nặng hơn, nhưng các bác sĩ khuyên thai phụ nên nhập viện 15 ngày trước khi sinh trong khoa hồi sức sản khoa.

Trẻ sơ sinh có thể bị nhược cơ thoáng qua 8-18%, với những biểu hiện như giảm trương lực cơ, rối loạn bú, nuốt và hô hấp xảy ra trong 24 giờ đầu sau sinh, tình trạng này có thể kéo dài đến 18 ngày hay 2 tháng.

Cơn nhược cơ nặng cần được hồi sức hô hấp khi có 1 trong các dấu hiệu sau:

- Suy hô hấp cấp do liệt cơ hô hấp: nếu thấy lồng ngực xẹp khi thở vào mà cơ hoành vẫn di động bình thường là liệt cơ liên sườn, nếu vùng thượng vị không phồng khi hít vào nhưng cơ ức đòn chũm, cơ thang co kéo là liệt cơ hoành, còn mất phản xạ nuốt và ứ đọng đờm dãi là liệt màn hầu. Liệt cơ hô hấp dẫn tới xẹp phổi và nghe phổi có nhiều ral ẩm. Suy hô hấp còn do nuốt sặc và do tác dụng phụ của các thuốc kháng cholinesterase vì thuốc này gây co thắt phế quản và tăng tiết đờm dãi.

- Ho khó hoặc không ho được.

- Nói khó hoặc không nói được.

- Nuốt khó hoặc hoàn toàn không nuốt được.

- Nặng hơn là bệnh nhân thoi thóp, hầu như không cử động.

- Nhược cơ nặng thường xảy ra trong 4 năm đầu của bệnh.

Nguyên nhân nhược cơ ở thai phụ

- Do phản ứng của thuốc: Thai phụ khi dùng một số thuốc kháng sinh như phenobarbital, benzodiazepine, phenothiazine và kháng sinh nhóm aminoside, colistine, neomycine; hydantoine, chế phẩm có chứa muối magnesium, chẹn beta, thuốc dãn cơ... cũng có thể gây nên chứng nhược cơ.

- Do phẫu thuật và gây mê: Nếu có một số bệnh cần phải phẫu thuật và buộc thai phụ sử dụng thuốc ức chế trung tâm hô hấp như morphine, hoặc các dẫn chất của nó hay các thuốc gây mê sẽ làm cho bệnh nhược cơ nặng lên nhanh chóng.

- Do nhiễm trùng (vi khuẩn/siêu vi) là yếu tố khởi động thường gặp, ngay cả nhiễm trùng nhẹ, vì thế nếu gặp tình trạng này phải sử dụng kháng sinh ngay, chú ý cẩn trọng với loại kháng sinh gây tụ dây thần kinh cơ.

- Do chấn thương.

- Do gắng sức.

- Cường giáp đi kèm.

- Quá liều prostigmine.

Cuộc "vượt cạn" của bệnh nhân nhược cơ

+ Đối với sản phụ: nửa giờ trước giai đoạn đẩy thai nhi ra cần cho tiêm bắp thịt từ 1 – 4mg prostigmin.

+ Đối với trẻ sơ sinh: Nếu phát hiện những triệu chứng nhược cơ như tiếng khóc nhẹ hoặc không thành tiếng, chân tay luôn ở tư thế mềm nhẽo, ít vận động. Có thể pha vào sữa: pyridostigmin từ 5 – 10mg hoặc prostigmine từ 1 – 2mg. Cứ cách 4 giờ cho trẻ uống một liều như vậy, nếu không trẻ sẽ chết sớm do thiểu năng hô hấp.

Cách đối phó với bệnh nhược cơ

Cắt bỏ tuyến ức: Các bác sĩ chuyên khoa cho rằng cắt bỏ tuyến ức sẽ làm giảm bệnh ở đa số bệnh nhân. Phẫu thuật thường được khuyến nghị cho bệnh nhân dưới 60 tuổi. Tuy nhiên, hiệu quả của cách điều trị này vẫn không thể chữa lành hoàn toàn mà chỉ là thuyên giảm bệnh tình tùy theo cơ địa từng người.

Lọc huyết tương nhằm loại bỏ các kháng thể. Đây có thể là biện pháp điều trị cấp cứu trong giai đoạn bệnh nặng đe dọa tính mạng.

Tiêm tĩnh mạch globulin miễn dịchđể đưa vào cơ thể các kháng thể bình thường giúp biến đổi đáp ứng miễn dịch. Liệu pháp này có ít nguy cơ bị tác dụng phụ hơn so với lọc huyết tương và thuốc ức chế miễn dịch, song phải mất từ một đến hai tuần mới có tác dụng và hiệu quả thường chỉ kéo dài vài tuần đến vài tháng.

Thai phụ chú ý chế độ dinh dưỡng và nghỉ ngơi hợp lý. Đặc biệt nên lưu tâm những triệu chứng có thể dẫn đến bệnh nhược cơ để nhập viện ngay, tránh xảy ra những hậu quả đáng tiếc cho cả mẹ và bé.