Ngoài trời bây giờ nắng nóng đến đỉnh điểm nhưng không phải ai cũng đủ điều kiện để mua một chiếc máy điều hòa, vừa đắt tiền lại tốn nhiều điện. Vì vậy nhiều người đã tự ‘sáng chế’ ra nhiều kiểu chống nóng khác nhau để vừa mát lại vừa tiết kiệm tiền điện.
Có người giăng tấm trải giường làm thành ngôi nhà nhỏ rồi thổi quạt trực tiếp vào trong để mát hơn. Cũng có người chọn cách làm hồ bơi thu nhỏ rồi ngâm vào đó cả buổi hoặc dễ thấy nhất là cách cho thau nước đá lạnh trước chiếc quạt để thổi hơi lạnh khắp phòng... Muôn vàn kiểu chống nóng có 1 không 2 trên đời đủ cho thấy sức sáng tạo mùa này là không giới hạn cho đến khi xuất hiện cảnh báo.
Mấy ngày gần đây trên mạng xã hội TikTok đua nhau theo trào lưu tự chế quạt hơi nước. Chị em có thể gõ tìm kiếm trên trang mạng xã hội này sẽ thấy có rất nhiều kết quả hướng dẫn. Vì vừa muốn tiết kiệm tiền điện lại vừa muốn cả nhà mình mát nên một số người cũng ‘đu trend’ làm theo mà không ngờ suýt chút nữa rước họa vào thân.
Theo lời của anh A. ở Hoài Đức, Hà Nội kể lại trên trang Sức khỏe Đời sống rằng anh cũng xem hướng dẫn tự chế quạt hơi nước trên TikTok và làm theo. Đó là đục lỗ nhỏ trên thùng xốp rồi gắn chiếc quạt mini để hút gió vào, kế bên đặt thêm ống nhựa để thoát hơi nước ra, còn bên trong bỏ nước và đá vào. Theo cơ chế vận hành, quạt bật lên thổi hơi mát do nước và đá kết hợp qua lỗ thông khí đó giúp tỏa ra hơi mát dễ chịu, còn lại hơi nước đọng sẽ thoát theo đường ống ra ngoài. Anh kể thấy làm dễ nên anh bắt chước theo, cũng thấy có vẻ mát hơn.
Không giống cách làm của anh A., một đoạn clip hướng dẫn khác chia sẻ cách tự chế quạt hơi nước như sau, đó là cắt phần đáy của 2 chai nước suối để tạo thành nắp đậy rồi khoan lỗ ở đáy, sau đó dùng kẽm cột 2 chai ấy vào sau cánh quạt thật chắc chắn. Làm xong rồi cho thêm đá viên vào chai và đậy nắp chai lại, lúc bật quạt lên sẽ cảm giác hơi mát tỏa ra khắp phòng. Không cần tốn nhiều tiền vẫn có thể mang không khí mát đến cho cả nhà mình.
Không phủ nhận tính sáng tạo và tiết kiệm của các bạn quay clip hướng dẫn nói trên, nhưng theo Kỹ sư Nguyễn Huy Bạo – nguyên cán bộ Học viện Kỹ thuật Quân sự chia sẻ cách làm này tiềm ẩn nhiều rủi ro có thể gây chập điện và cháy nổ, nhất là vào ban đêm khi mọi người đang say giấc. Thêm nữa, cách làm này có thể làm thiết bị mau hỏng hóc và hại sức khỏe vô cùng.
Kỹ sư Bạo phân tích rằng các cách làm nói trên đang vận dụng nguyên lý bốc hơi nước tự nhiên như ở sông suối hay thác nước để làm mát, song vì thiếu tính toán các vấn đề kỹ thuật, chẳng hạn như lắp quạt vào thùng xốp chứa đá sẽ làm các linh kiện điện tử trong quạt ẩm ướt và dễ gây ra chập điện, cháy nổ.
Trong khi đó, dù cùng cách vận hành nhưng các thiết bị như quạt điều hòa được tính toán về mặt kỹ thuật kỹ lưỡng. Quạt được vận hành theo cơ chế: Khi được bật lên sẽ hút không khí nóng xung quanh vào theo nhiều hướng khác nhau, đi qua tấm lọc bụi rồi mới vào tấm làm mát. Tại đây, hệ thống bơm nước hoạt động giúp bơm nước từ bình chứa lên trên để làm ướt tấm làm mát này, còn không khí nóng đi vào sẽ bị hệ thống hấp thụ nhiệt do hiệu ứng bay hơi của nước ngầm trên bề mặt tấm làm mát. Sau đó tỏa ra hơi mát khắp nhà. Bên trong quạt điều hòa thường có bình chứa nước rất lớn để làm mát, nước được bơm liên tục lên tấm làm mát để tỏa ra không khí làm mát cho căn phòng khi bật quạt.
Mặt khác, Tiến sĩ Trần Văn Thịnh – nguyên Trưởng Bộ môn Thiết bị điện tử của Đại học Bách Khoa Hà Nội cho biết dùng quạt hơi nước tự chế sẽ khiến đồ đạc thiết bị điện tử trong nhà giảm tuổi thọ, do hơi nước làm mòn và oxy hóa các chi tiết kim loại, làm rỉ các mối hàn bên trong các linh kiện điện tử dễ gây ra chập mạch. Vì thế, khi dùng quạt hơi nước tự chế nếu không muốn làm hỏng thiết bị, thì chị em nên dùng túi ni-lông bọc các thiết bị điện tử lại nhằm bảo vệ chúng một cách tốt nhất.
Dù vậy, Tiến sĩ khuyên mọi người không nên dùng quạt tự chế mà hãy dùng quạt điều hòa, loại này rẻ và tiết kiệm hơn so với máy điều hòa, nhưng cũng không nên vì vậy mà lạm dụng. Bởi đặc thù của khí hậu ở mình là có độ ẩm cao, nên dùng quạt điều hòa sẽ khó cảm nhận được hiệu quả tương tự như máy điều hòa, khi độ ẩm càng cao sẽ khiến cho khả năng làm mát giảm. Dùng loại này tiêu tốn lượng nước lớn, có khi trong một buổi tối sẽ tốn vài chục lít nước cũng không chừng. Quá trình sử dụng quạt điều hòa, chị em cũng cần phải thường xuyên vệ sinh khay nước cũng như cánh quạt để đảm bảo an toàn cho sức khỏe của cả nhà.
Đó là mới nói về mặt an toàn khi sử dụng, còn phân tích sâu thêm các vấn đề về sức khỏe, Bác sĩ Trương Hữu Khanh thuộc Bệnh viện Nhi Đồng 1, TP.HCM và Thạc sĩ – Bác sĩ Nguyễn Minh Hảo Hớn, Trưởng khoa Mũi xoang thuộc Bệnh viện Tai Mũi Họng TP.HCM cho biết việc dùng quạt tự chế gây hại nhiều cho sức khỏe của chúng ta, đặc biệt là trẻ nhỏ.
Đối với chiếc quạt tự chế, chúng ta không thể chủ động điều chỉnh được nhiệt độ như máy điều hòa hoặc quạt điều hòa. Trong trường hợp gây lạnh quá mức có thể gây ra các bệnh đường hô hấp như ho, viêm họng, viêm mũi dị ứng, hen suyễn tái phát, viêm phổi, nhất là với trẻ nhỏ.
Chưa hết vì cung cấp độ ẩm cho căn phòng quá lớn nên khả năng tạo ra ẩm mốc là rất cao, trẻ sẽ dễ mắc các bệnh tai mũi họng và viêm da cơ địa. Ngoài ra, việc sử dụng nước đá để trong thùng xốp nếu không được vệ sinh mỗi ngày có thể sẽ là mầm mống sản sinh nhiều virus, vi khuẩn có hại,
Vì vậy, chúng ta chỉ nên dùng cách làm mát này như giải pháp tạm thời và khi đó nên mang thêm khẩu trang cũng như đặt quạt thổi hướng sau lưng, chứ đừng để thổi trực tiếp vào mặt. Đặc biệt không dùng cách này để làm mát lâu dài hoặc dùng tại nhà có trẻ nhỏ vì dễ làm trẻ bị nhiễm trùng đường hô hấp và nhiễm lạnh. Tiết kiệm được một chút mà hậu quả khôn lường nên thôi cứ dùng máy điều hòa thông thường cho chắc chị em ạ.