Út Em chào các mẹ. Bất kỳ bậc làm cha mẹ nào cũng cần biết rằng việc sử dụng kháng sinh cho trẻ nhỏ nếu không đúng cách sẽ không những không giúp bé yêu khỏi bệnh mà thậm chí còn có thể gây hại cho các bé.



Kháng sinh là loại thuốc được dùng để điều trị những bệnh lây nhiễm do vi khuẩn, không phải do virut. Trước khi kê kháng sinh vào đơn thuốc cho trẻ, các bác sĩ sẽ phải rất cẩn thận để kê đúng loại thuốc điều trị cho bệnh của trẻ.



Dưới đây là câu trả lời từ Viện nhi khoa Mỹ về những thắc mắc thường thấy của các mẹ khi sử dụng kháng sinh cho trẻ:


Bé nhà mình bị cảm lạnh. Tại sao bác sĩ không cho uống thuốc kháng sinh?



Nguyên nhân gây cảm lạnh là do virut. Kháng sinh là loại thuốc đặc trị cho những bệnh gây ra bởi vi khuẩn. Nhìn chung, phần lớn những triệu chứng cảm lạnh thông thường như sổ mũi, ho, nghẹt mũi nếu mà nhẹ thì các bé sẽ tự khỏi mà không cần sử dụng kháng sinh.



Trường hợp nào nên dùng kháng sinh cho trẻ và trường hợp nào không dùng?



Những trường hợp cần dùng kháng sinh cho trẻ:


 - Ho do liên cầu khuẩn


- Bệnh về da do nhiễm khuẩn


- Viêm tai


- Viêm phổi do nhiễm khuẩn


- Nhiễm trùng đường tiểu và bàng quang


Những trường hợp không nên dùng kháng sinh cho trẻ:


- Cảm lạnh thông thường


- Cúm


- Bệnh thứ năm (bệnh gây ra bởi virut dẫn đến phát ban ở má)


- Bệnh tay chân miệng


- Bệnh viêm thanh phế khí quản (Croup)


Có phải mũi chảy dịch nhầy màu vàng hoặc màu xanh lá cây là dấu hiệu của việc nhiễm khuẩn?



Trong thời gian bị cảm lạnh thông thường, các mẹ hay thấy dịch nhầy đặc từ trong mũi bé chảy ra và chuyển từ màu trong sang màu vàng hoặc màu xanh lá cây. Triệu chứng này thường kéo dài khoảng 10 ngày.



Viêm xoang là một thuật ngữ chỉ tình trạng lớp niêm mạc mũi và xoang bị viêm. Thông thường, tác nhân virut hoặc dị ứng có thể gây ra tình trạng viêm xoang nhưng trong một số trường hợp, nó có thể do vi khuẩn.



Có những dấu hiệu có thể cho thấy vi khuẩn có tham gia vào các bệnh đường hô hấp của trẻ. Trong những trường hợp sau có khả năng là dấu hiệu của viêm xoang do vi khuẩn:


 - Cảm lạnh thông thường có ho và đờm xanh kéo dài hơn 10 ngày


 - Xuất hiện chất nhầy mũi đặc màu vàng hoặc màu xanh lá cây và sốt cao hơn 39ºC trong ít nhất 3 – 4 ngày


Nếu các bé bị viêm xoang do vi khuẩn (tình trạng này không phổ biến) thì kháng sinh có thể cần thiết phải sử dụng. Trước khi kê đơn có kháng sinh cho trẻ, bác sĩ sẽ hỏi chi tiết các dấu hiệu của bé và kiểm tra tình trạng của trẻ lúc đó để chọn loại kháng sinh phù hợp.



Có phải kháng sinh hỗ trợ điều trị viêm tai không?



Không phải tất cả các loại viêm tai được điều trị bằng kháng sinh. Ít nhất một nửa các trường hợp bị viêm tai có thể khỏi mà không dùng kháng sinh. Nếu trẻ nhỏ không sốt cao hoặc đau tai nghiêm trọng, ban đầu bác sĩ sẽ khuyến nghị các mẹ chỉ nên quan sát và theo dõi tình trạng mà chưa sử dụng kháng sinh cho trẻ.



Bởi vì đau là dấu hiệu đầu tiên và khó chịu nhất của viêm tai nên bác sĩ thường bảo các mẹ dùng thuốc giảm đau để xoa dịu cơn đau cho bé. Acetaminophen và ibuprofen là những loại thuốc giảm đau có thể mua mà không cần kê đơn nhưng để chắc chắn liều dùng phù hợp với độ tuổi của bé thì các mẹ vẫn cần phải hỏi ý kiến bác sĩ. Trong nhiều trường hợp, những cơn đau và sốt sẽ được cải thiện trong vòng 1-2 ngày đầu.



Cũng có những loại thuốc nhỏ vào tai để giúp giảm đau trong thời gian ngắn. Phải hỏi ý kiến bác sĩ trước khi cho trẻ sử dụng những lọ thuốc nhỏ này. Những loại thuốc chống cảm không cần kê đơn (thuốc thông mũi và thuốc kháng histamine) không giúp loại bỏ viêm tai và không nên dùng cho trẻ còn quá nhỏ.


Bác sĩ có khả năng sẽ kê toa thuốc kháng sinh nếu trẻ bị sốt ngày càng cao, tai đau nặng hơn và nhiễm khuẩn cả vào trong màng nhĩ.



Có phải kháng sinh thường được dùng để chữa các bệnh viêm họng?



Câu trả lời là không. Hơn 80% bệnh viêm họng là do virut. Nếu trẻ bị viêm họng, sổ mũi, ho kéo dài, nguyên nhân có thể do virut và việc kiểm tra liên cầu khuẩn (vi khuẩn streptococcus) là không cần thiết phải thực hiện nữa.



Kháng sinh chỉ nên được sử dụng để trị viêm họng do vi khuẩn streptococci nhóm A. Những bệnh do vi khuẩn này gây ra gọi là viêm họng do liên cầu khuẩn. Bệnh này thường xuất hiện ở những trẻ ở độ tuổi đi học, còn trẻ dưới 3 tuổi sẽ không bị nhiễm.



Nếu bác sĩ nghi ngờ trẻ bị viêm họng do liên cầu khuẩn dựa trên những triệu chứng bên ngoài thì họ sẽ thực hiện xét nghiệm. Trường hợp kết quả xét nghiệm dương tính thì kháng sinh sẽ được kê vào đơn thuốc điều trị.



Kháng sinh cho trẻ nhỏ có gây ra tác dụng phụ không?



Tác dụng phụ có thể xảy ra với 1 trong 10 trẻ sử dụng thuốc kháng sinh. Tác dụng phụ thường thấy là phát ban, dị ứng cơ thể, nôn, tiêu chảy và đau bụng. Hãy nói để bác sĩ biết những phản ứng của trẻ nhỏ với thuốc kháng sinh để tìm biện pháp xử lý.



Đôi khi, hiện tượng phát ban xảy ra trong giai đoạn trẻ uống thuốc kháng sinh. Tuy nhiên, không phải tất cả các loại phát ban đều là phản ứng dị ứng của cơ thể. Nên nói cho bác sĩ nếu các mẹ thấy bé có hiện tượng phát ban giống như nổi mề đay (mẩn đỏ) vì đây có thể là phản ứng dị ứng của cơ thể bé. Trường hợp bé có hiện tượng nổi mẩn ngứa hoặc phát ban hay bất cứ triệu chứng gì thì chúng đều được ghi vào hồ sơ bệnh án để theo dõi.



Dùng kháng sinh cho trẻ bao lâu thì có tác dụng?



Phần lớn những bệnh do nhiễm khuẩn sẽ được cải thiện trong vòng 48 – 72 tiếng kể từ khi bắt đầu uống kháng sinh. Nếu trẻ có triệu chứng xấu đi hoặc không đỡ trong khoảng 72 giờ, hãy gọi cho bác sĩ để hỏi lại.


Trường hợp trẻ ngưng uống kháng sinh sớm, vi khuẩn có thể không bị tiêu diệt hoàn toàn và những triệu chứng đó có khả năng sẽ tái phát.



Kháng sinh cho trẻ có thể dẫn đến tình trạng vi khuẩn kháng thuốc không?



Việc sử dụng kháng sinh lặp đi lặp lại có thể dẫn đến tình trạng vi khuẩn bị kháng thuốc. Vi khuẩn đã kháng thuốc thì nó sẽ không thể bị tiêu diệt bởi những loại thuốc kháng sinh thông thường vẫn được dùng để điều trị bệnh nhiễm khuẩn. Những vi khuẩn kháng thuốc này cũng có thể phát triển mạnh hơn trên cơ thể của những trẻ nhỏ khác.


Điều quan trọng là nên sử dụng loại kháng sinh đặc trị bệnh cụ thể cho bé hơn là những loại kháng sinh có tác dụng bao quát nhiều loại bệnh nhiễm khuẩn.


Nếu bé có vi khuẩn đã bị kháng thuốc, một loại kháng sinh đặc biệt sẽ cần thiết được sử dụng. Đôi khi, những loại thuốc này phải được tiêm qua tĩnh mạch để vào cơ thể nên cần vào viện để thực hiện.



Cách sử dụng thuốc kháng sinh an toàn?



 - Kháng sinh không phải là cách tốt nhất để điều trị cho trẻ khi bị ốm. Hãy hỏi ý kiến bác sĩ để xem đâu là phương pháp điều trị tốt nhất cho bé



- Hỏi kỹ bác sĩ xem liệu loại thuốc kháng sinh được kê đơn có phải là loại thuốc tốt nhất đặc trị bệnh nhiễm khuẩn này không. Ví dụ, kháng sinh như azithromycin không còn hiệu quả với những vi khuẩn gây nhiễm trùng tai và xoang mũi



- Kháng sinh chỉ dùng để chống lại vi khuẩn gây bệnh, không phải dùng để chữa cảm và cúm



- Đảm bảo cho bé uống thuốc đúng liều giống như chỉ dẫn của bác sĩ



- Không sử dụng thuốc kháng sinh của bé này cho bé khác vì có thể sai loại thuốc và gây hại cho người sử dụng



- Vứt bỏ những vỉ thuốc kháng sinh không còn sử dụng. Không lưu trữ kháng sinh cho lần sử dụng sau. Một số loại thuốc quá hạn sẽ gây hại cho trẻ