Giặc ngoài dễ chống, giặc trong khó phòng. Câu nói kinh điển này đến bây giờ tôi mới thấm thía, nhất là những thứ liên quan đến tiền bạc thì càng chẳng thể tin tưởng ai ngoài những con số không biết nói dối. Chuyện là ở quê các cụ nhà tôi có mở một cửa hàng nhỏ bán đồ gia dụng, ngại các cụ tuổi già sức yếu, trí nhớ kém nên tôi thuê cô bé cùng làng về làm nhân viên, mới đây để tiện cho các cụ quản lý sổ sách tôi còn sắm thêm một phần mềm quản lý bán hàng nữa. Cũng nhờ vậy mà nhiều bí mật của cô bé nhân viên “thật thà” kia mới dần bại lộ.


Chuyện sẽ chẳng có gì nếu không phải một ngày tôi được nghỉ phép và đang ở quê trông hàng cho các cụ vì nhân viên cũng xin nghỉ về ăn đám giỗ. Hôm ấy đột nhiên có vị khách sộp tới đặt mua một lúc mười bộ bát sứ mới tinh để bày cỗ, mỗi bộ tám cái, như vậy tổng cộng tám mươi cái, không cần nói cũng biết tôi mừng thế nào. Kiểm tra trên phần mềm xem còn hàng hay không, vừa may vẫn đủ. Nói khách chờ một chút rồi tôi vội vã xuống kho để lấy hàng lên. Nhưng lục tung cả cái kho tôi chỉ tìm được bảy bộ bát sứ trong khi rõ ràng là phần mềm đã báo còn đủ mười bộ.


Đoán do phần mềm kia bị lỗi, tôi bực bội lên giao hàng cho khách và hứa đến chiều sẽ giao đủ số còn lại. Khách vừa về tôi liền gọi điện hỏi mẹ xem tình hình hàng hóa thế nào mà để hết rồi vẫn không nhập mới. Nhưng câu trả lời của bà khiến tôi bắt đầu hoài nghi, liệu có phải phần mềm bán hàng kia thực sự bị lỗi? Với một phép thử đơn giản tôi đã đoán ra tất cả.


Gọi điện cho cô bé nhân viên, tôi hỏi dò xem hôm nay cô bé có đến bán hàng được không, như dự đoán, cô bé đó liền nói không được vì còn bận làm cơm đám giỗ. Nhưng đến khi tôi bảo hôm nay sẽ kiểm kho để nhập hàng mới về thì lập tức cô bé đổi thái độ nhanh chóng, vâng vâng dạ dạ rồi nói sẽ đến ngay. Tôi cười lạnh, không có tật sao phải giật mình!


Ngồi đợi một lúc thì cô bé nhân viên hớt hải chạy xe đến, gương mặt tái mét nhưng mồ hôi lại đầm đìa trên trán. Người chưa tới nhưng đã vội hỏi tôi đã kiểm kho chưa, tôi giả vờ bảo chưa thì ánh mắt cô bé mới dịu lại. Đợi cô bé thở dốc mấy hơi tôi mới từ từ lấy ra cuốn sổ đã sờn mép của mẹ, dù mới sắm phần mềm bán hàng hiện đại nhưng bà vẫn giữ thói quen ghi lại ngày tháng, số hàng nhập cụ thể. Mới đầu cô bé không hiểu gì, nhưng đến khi tôi đọc to lên một số mục rồi đối chiếu với phần mềm thì cô bé mới giật mình.


- Ngày 23 tháng 2, nhập 20 bộ bát sứ, trong phần mềm ghi lại đã bán 10 bộ, kho còn 10 bộ. Ngày 10 tháng 3, nhập 5 bộ chảo inox, phần mềm ghi đã bán 3 bộ, kho còn 2 bộ,...


Rồi tôi mới nhẹ nhàng chốt lại.


- Có khách vừa đặt 10 bộ bát sứ, em xuống kho lấy hàng lên cho anh rồi đóng gói lại, chiều gửi nhé. Lát nữa anh em mình cùng đi nhập hàng luôn.


Đợi một lúc cô bé vẫn không nhúc nhích, trái hẳn với sự hoạt bát thường ngày. Thấy vậy tôi mới giục vài câu nhưng cô bé cứ ngập ngừng đứng tại chỗ. Cuối cùng tôi đành lật bài ngửa, nói rõ cho cô bé biết tôi đã kiểm lại kho hết rồi và muốn một lời giải thích cho sự chênh lệch giữa số liệu phần mềm và số hàng thực tế. Mới đầu cô bé còn chối, nhưng khi tôi lật giở từng trang sổ mà mẹ tôi ghi lại số hàng nhập thì cô bé liền nức nở khai thật với tôi.


Thì ra, lợi dụng việc nhiều lần khách không lấy phiếu in thanh toán, cô bé này liền cố tình nhập sai số lượng hàng mà khách đã mua. Ví dụ khách mua ba nhưng chỉ báo là hai, tiền chênh lệch dĩ nhiên chui vào túi cô bé. Nhưng cũng từ đây mà có sự sai lệch về số liệu, trong khi phần mềm báo kho còn năm sản phẩm nhưng thực tế chỉ còn bốn mà thôi. Để tránh bị bố mẹ tôi nghi ngờ, cứ mỗi lần sắp hết hàng cô bé lại vội giục hai cụ nhập hàng mới về. Vì già cả, lại tin tưởng con bé cùng làng nên hai cụ cũng nghe theo, nhưng đáng tiếc lại đặt niềm tin nhầm chỗ, thế nên không phát hiện ra sự chênh lệch này.


Cũng tại đột nhiên hôm ấy tôi là người bán hàng, đột nhiên có vị khách sộp tới mua một lúc mười bộ bát sứ, cũng tại mẹ tôi kĩ tính vẫn ghi sổ sách, và phần lớn vì phần mềm bán hàng đã lưu lại toàn bộ lịch sử giao dịch, đưa ra con số cụ thể để đối chiếu mà những chiêu trò gian lận của nhân viên mới bị lật tẩy. Qua đây mới thấy, con người có thể nhầm lẫn nhưng máy móc thì không.