Sau ngày 23 tháng Chạp thì chỉ còn vài ngày nữa là chính thức bước sang năm mối. Trong khoảng thời gian này cho đến ngày 30 cuối năm, các gia đình sẽ tiến hành việc tạ mộ (hay nhiều nơi còn gọi là tảo mộ). Hiểu đơn giản đây là nghi thức người còn sống đi ra thăm mộ tổ tiên để dọn dẹp, thăm hỏi, sau đó là mời tổ tiên về sum vầy ăn Tết cùng gia đình mình.
Nhìn chung, việc này không ấn định vào một ngày cụ thể mà tùy thuộc vào phong tục từng nơi, điều kiện của từng gia đình. Cũng có nhiều nhà sẽ chọn mốc sau lễ ông Công ông Táo để ra mộ tổ tiên làm lễ tạ.
Mỗi gia đình sẽ lựa chọn một ngày tạ mộ cho phù hợp. Nếu đi tạ mộ theo quy mô dòng tộc thì thường quy định vào một ngày Chạp họ, là ngày nghỉ để các thành viên trong họ có thể tham gia đầy đủ, vừa tạ mộ vừa họp mặt, chuẩn bị đón Tết. Ngày đi tạ mộ nên là ngày tạnh ráo để công việc được tiến hành một cách thuận lợi.
Năm nay, sau ngày ông Công ông Táo có 3 ngày đẹp để đi tạ mộ, mời tổ tiên về ăn tết cùng con cháu. Gia chủ có thể lựa chọn một trong những ngày này để thực hiện việc tạ mộ cuối năm.
- Ngày 24 tháng Chạp (tức ngày 3/2 dương lịch), giờ đẹp là 5h-7h; 11h-13h; 13h-15h; 17h-19h
- Ngày 26 tháng Chạp (tức ngày 6/2 dương lịch), giờ đẹp là 7h-9h; 11h-13h; 13h-15h
- Ngày 28 tháng Chạp (tức ngày 7/2 dương lịch), giờ đẹp là 5h-7h; 9h-11h; 15h-17h
Nếu không thể thực hiện việc tạ mộ vào 3 ngày đẹp đã nêu ở trên, gia chủ có thể chọn các ngày 23, 29 và 30 tháng Chạp. Đây là những ngày bình thường, không tốt không xấu, có thể tiến hành việc tạ mộ.
Nên tránh tạ mộ vào các ngày 25 và 27 vì đây là ngày Tam Nương, được coi là ngày xấu.
Cách sắm lễ khi đi tạ mộ
Thông thường, tùy vào điều kiện mỗi gia đình và phong tục từng miền, mỗi nơi mỗi nhà có cách sắm lễ tảo mộ khác nhau.
Có thể tham khảo như sau: 10 bông hoa hồng đỏ tươi, 3 lá trầu, 3 quả cau, 1 đĩa trái cây, 1 đĩa xôi trắng có gà trống thiến luộc nguyên con đặt lên trên, rượu, chè, thuốc lá, 2 nến cốc màu đỏ
Phần đồ mã cần có: 1 cây hoa vàng, hoa đỏ, 5 con ngựa (mỗi con 1 màu), 5 bộ (mũ, áo, hia) loại to có kèm ngựa, cờ lệnh, kiếm và roi.
Các việc phải làm khi đi tạ mộ
Công việc chính khi đi tạ mộ cuối năm là dọn dẹp sạch sẽ mộ phần và khu vực lân cận cho thoáng đãng. Nếu là mộ đất thì đắp lại nấm cho đầy đặn, loại bỏ cỏ dại, cây mọc hoang để ngăn chặn rắn làm tổ, chuột đào hang.
Khấn tạ mộ cuối năm ở miếu thần linh và mộ phần của tổ tiên. Trường hợp nghĩa trang không có miếu thần linh thì có thể làm lễ thần linh ở một khoảng đất trống bên cạnh mộ.
Sau khi làm lễ cúng, gia đình nên đi thắp hương cho các cụ trong dòng họ và cả những mộ phần xung quanh mộ phần tổ tiên nhà mình. Ngoài ra, nếu trong nghĩa trang có những nấm mồ vô chủ thì nên thắp cho họ nén nhang.
Bài văn khấn khi đi tạ mộ (theo Văn khấn cổ truyền Việt Nam, NXB Văn Hóa – Thông Tin)
“Nam mô a di đà Phật!
Nam mô a di đà Phật!
Nam mô a di đà Phật!
- Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương
- Con kính lạy ngài Địa tạng vương bồ tát.
- Con kính lạy ngài Kim Niên Đương cai Thái Tuế Chí đức Tôn thần, Kim niên hành binh, Công tào Phán quan.
- Con kính lạy ngày Bản cảnh Thành Hoàng Chư vị Đại Vương quản cai nơi nghĩa trang.
- Con kính lạy Ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa Tôn thần.
- Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ Long Mạch Tôn thần, các ngài Tiền Chu tước, Hậu Huyền Vũ, Tả Thanh Long, Hữu Bạch Hổ cùng liệt vị Tôn Thần cai quản trong nơi nghĩa trang này.
- Con kính lạy hương linh cụ:…………………..
Hôm nay là ngày…..... tháng Chạp, năm cũ sắp qua, năm mới sắp đến.
Tín chủ (chúng) con là:…………..
Ngụ tại:…………..
Chúng con sắm sanh phẩm vật, hương hoa trà quả,kim ngân tài mã, dâng hiến trình cáo Tôn thần.
Kính rước vong linh bản gia tiên tổ chúng con là:...............
Kỵ nhật là…
Có phần mộ táng tại…………
Được về với gia đình đón mừng năm mới, để cho cháu con được phụng sự trong tiết xuân thiên, báo đáp ân thâm, tỏ lòng hiếu kính. Cúi xin Tôn thần, Phủ thùy doãn hứa.
Âm dương cách trở
Bát nước nén hương.
Thành tâm kính lễ
Cúi xin chứng giám
Phù hộ độ trì
Nam mô a di đà Phật!
Nam mô a di đà Phật!
Nam mô a di đà Phật!”
Các lưu ý cần nhớ khi đi tạ mộ cuối năm
- Tảo mộ vào giờ nào tùy vào điều kiện, thời tiết thuận lợi, và sức khỏe cho phép. Nhưng tốt nhất nên chọn ngày tạnh ráo, ấm áp.
- Dịp này cha mẹ hay cho trẻ đi theo tảo mộ, trước là để biết dần vị trí phần mộ, sau là tập cho trẻ kính trọng, hiếu đễ tổ tiên. Vì vậy cần tránh đi tảo mộ quá sớm bởi lúc đó sương đêm chưa tan. Cũng không nên đi quá muộn bởi chiều tối và đêm âm khí nặng nề, không tốt cho sức khỏe.
- Nghi lễ tảo mộ không nên làm linh đình, tốn kém để khoe mẽ. Cũng không nặng về hình thức, đốt vàng mã lớn kiểu mê tín.
- Không nô đùa, ngồi lên những ngôi mộ vì bị coi là bất kính.
- Đi tảo mộ về, nên hơ lửa hoặc tắm nước gừng để thanh lọc các âm khí bám vào người và quần áo…
Thông tin trong bài mang tính chất tham khảo