Với người phương Tây thì lòng heo là thứ không nên ăn vì có nhiều cholesterol, có chăng ruột heo được cán mỏng ra để làm vỏ bọc xúc xích. Nhưng lòng heo với người Việt lại là một món khoái khẩu. Người dân ở các miền quê Việt Nam làm việc chân tay nhiều nên chẳng lo béo phì, những độ giòn sừn sựt khác nhau của dĩa lòng phù hợp với văn hóa của Việt là món ăn phải tạo ra tiếng kêu mới thú vị.
Tôi nhớ mãi món cháo lòng của bà ngoại vào những dịp 30 Tết khi xưa. Vào ngày này mỗi năm, bà tôi thường nhờ các cậu làm thịt một con heo lang đen (loại này đã gần như tuyệt chủng ở Việt Nam, nhưng vẫn tồn tại ở Mỹ như là heo cảnh vì họ mang giống từ Việt Nam qua), đây là loại heo cho thịt ngon nhất và nuôi mãi cũng chỉ lớn chừng 30 kg là tối đa. Vì thịt của loại heo này thơm ngon hơn hẳn nên nước luộc đủ loại xương xẩu hầm kỹ, tai, đầu, lòng, gan cho ra một thứ nước dùng tuyệt tác. Thả vào vài nắm gạo rồi để củi đun liu riu, ngồi bên bếp lửa ấm áp mà ăn trong lúc trời mưa mới thấy cháo lòng là món ăn nhớ đời bậc nhất.
Về món cháo lòng phía Bắc, Vũ Bằng trong quyển "Món ngon Hà Nội" (xuất bản năm 1960) khẳng định: "Ông Tây nhứt định là không biết ăn lòng lợn, tiết canh rồi, còn ông Tàu thì chỉ biết độc có một món là làm thành “lù mỵ” cặp vào bánh mì ăn hay lấy một que tăm xiên từng miếng nhắm vào tới ba xị đế. Không ngon, ăn như thế không thể nào ngon được. Cái tiết canh, cháo lòng của ta chính ra là một món ăn rất bình dân, mọi lớp người trong xã hội đều có thể ăn chơi thong thả, nhưng trái lại, lại là một thức ăn thanh lịch vào bực nhất".
Vũ Bằng cho rằng người Hoa vốn không có món cháo lòng. Tuy nhiên, ở Sài Gòn có món cháo Tiều của người Triều Châu bán trên đường Hồng Bàng (Q.6) lại ăn kèm với lòng heo và cải chua (cho bớt béo), tương tự như món hủ tiếu hồ cũng của người Tiều mang đến Sài Gòn. Một blogger từng chia sẻ: "Theo làn khói nghi ngút kia, cháo lòng là khí quyển đúng chất Sài Gòn. Không thấy cháo lòng xuất hiện trong nhà hàng sang trọng, trong tiệc buffet chen chúc. Không bà nội trợ nào thết chồng con bằng món cháo lòng cả. Món khoái khẩu này là món ăn chơi ăn bời, ăn ngả ngớn xì xụp ở một góc phố, lề đường nào đó. Không chỉ ăn bằng miệng, mà còn no mắt, đầy tai với không khí của Sài Gòn quanh ta". Hình như Sài Gòn có ít quán còn giữ đúng phong vị cháo lòng miền Nam. Người Sài Gòn đi xa có thể nhớ về hủ tíu, bánh canh, bánh mì, đôi khi là phở, còn cháo lòng hình như nằm ở đâu đó trong ký ức xa xôi... Mà thôi, dù là phiên bản nào đi nữa, cũng là một món ngon để mà tận hưởng trong những ngày đầu mùa mưa của Sài Gòn. Giang Vũ |