Mình biết đi làm không phải mẹ nào cũng may mắn được gặp công ty có đóng BHXH đàng hoàng, đủ và đúng theo quy định của pháp luật.
Ngày trước lúc mình mới ra trường, nhiều anh chị đi trước than vãn kèm lời cảnh báo, nhiều khi làm xong đến khi nghỉ mới biết công ty quỵt tiền đóng BHXH của mình, cơ mà chân ướt chân ráo mới đi làm mà, nên thôi trả lương đủ là mừng rồi. Còn giờ khác xưa, không đủ thì phải đòi cho đủ mới được.
Việc công ty đóng đủ các khoản BHXH, BHYT và BHTN cho người lao động và đúng thời hạn, mẹ có thế thấy được quyền lợi trước mắt khi mình nghỉ là nhận tiền trợ cấp thất nghiệp, xa hơn chút nữa nếu không có ý định đi làm liền thì nhận tiền BHXH một lần.
Bởi vì thủ tục để nhận các khoản tiền bảo hiểm này, đòi hỏi mẹ phải có sổ BHXH đã được chốt.
Hồi trước sổ này do công ty giữ, sau này sổ được trao lại cho người lao động giữ. Kết thúc mỗi năm hoặc khi nghỉ việc mẹ sẽ nhận lại tờ giấy chốt sổ BHXH là chốt quá trình đóng bảo hiểm. Đây là thông tin quan trọng để quyết định mẹ sẽ được nhận bao nhiêu tiền trợ cấp thất nghiệp và BHXH một lần, mặc dù hiện tại mẹ vẫn có thể tra cứu mình đã đóng được bao nhiêu và bao lâu, nhưng về thủ tục mẹ phải có giấy tờ chính là sổ BHXH có đủ thông tin đóng bảo hiểm đã được chốt.
Đó là khi công ty có đóng đủ BHXH, BHYT và BHTN cho mẹ, còn khi công ty nợ tiền BHXH thì tất nhiên các thủ tục chốt sổ BHXH khi mẹ nghỉ việc sẽ không được tiến hành, như là chế tài bắt buộc để công ty buộc thực hiện đúng.
Theo quy định tại Quyết định 505/QĐ-BHXH năm 2020 thì với trường hợp công ty nợ tiền đóng BHXH, BHTN, bảo hiểm tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp, nếu người lao động đủ điều kiện hưởng BHXH hoặc chấm dứt hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc thì công ty phải đóng đủ các khoản bảo hiểm này bao gồm cả tiền lãi chậm đóng theo quy định, cơ quan BHXH xác nhận sổ BHXH để kịp thời giải quyết theo chế độ cho người lao động. Trường hợp đơn vị chưa đóng đủ thì xác nhận sổ BHXH đến thời điểm đã đóng, và sau khi thu hồi đủ số tiền còn nợ sẽ tiến hành xác nhận bổ sung trên sổ BHXH.
Đối với trường hợp công ty gặp khó khăn không thể đóng đủ các khoản bảo hiểm thì theo Công văn 856/LĐTBHXH-BHXH, cơ quan BHXH cho phép công ty được đóng đủ BHXH, BHTN, bảo hiểm tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp cho trường hợp người lao động đủ điều kiện hưởng chế độ BHXH, người lao động thôi việc để giải quyết chế độ BHXH và chốt sổ BHXH nhằm bảo đảm quyền lợi cho người lao động theo quy định.
Như vậy, nếu công ty nợ tiền BHXH khiến cho quyền lợi của mẹ trong việc giải quyết chế độ BHXH gặp bất lợi, mẹ có thể gửi Công văn lên cơ quan BHXH nơi quản lý khoản đóng BHXH của công ty để họ nhắc đòi công ty đóng đủ.
Nếu đã được yêu cầu mà công ty vẫn cố tình chây ì, ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động thì buộc lòng cơ quan này sẽ có chế tài là xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự người đứng đầu để xử lý hành vi trốn đóng BHXH.
Căn cứ Nghị định 28/2020/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực lao động thì người sử dụng lao động có hành vi trốn đóng BHXH, BHTN mà chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự sẽ bị phạt tiền từ 50 triệu đồng đến 70 triệu đồng, buộc truy nộp số tiền bảo hiểm phải đóng và nộp tiền lãi bằng 02 lần mức lãi suất đầu tư quỹ bảo hiểm xã hội bình quân của năm trước liền kề tính trên số tiền, thời gian trốn đóng.
Nếu không thực hiện thì theo yêu cầu của người có thẩm quyền, ngân hàng, tổ chức tín dụng khác, kho bạc nhà nước có trách nhiệm trích từ tài khoản tiền gửi của người sử dụng lao động để nộp số tiền chưa đóng, chậm đóng và lãi của số tiền này tính theo lãi suất tiền gửi không kỳ hạn cao nhất của các ngân hàng thương mại nhà nước công bố tại thời điểm xử phạt vào tài khoản của cơ quan bảo hiểm xã hội từ 30 ngày trở lên.
Trường hợp đã bị phạt hành chính mà vẫn còn tái phạm với số tiền trốn đóng từ 50 triệu đồng trở lên hoặc trốn đóng bảo hiểm của từ 10 người trở lên sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 216 của Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017, với khung hình phạt là phạt tiền từ 50 triệu đồng đến 1 tỷ đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 01 năm, hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 07 năm. Người phạm tội còn có thể phải nộp tiền phạt từ 20 triệu đồng đến 100 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
Đối với công ty là pháp nhân thương mại phạm tội, tùy theo mức độ vi phạm mà phải nộp phạt từ 200 triệu đồng đến 3 tỷ đồng.
Dù là truy cứu trách nhiệm hình sự thì trách nhiệm đóng đủ tiền bảo hiểm cho người lao động là không thể thiếu.
Những năm gần đây, cơ quan BHXH đã rốt ráo thực hiện kiểm tra, kiểm soát việc đóng bảo hiểm cho người lao động của người sử dụng lao động, nhờ vậy mà quyền lợi của họ ngày càng được đảm bảo.