Hằng tối, sau một ngày làm việc vất vả cha mẹ đã bao giờ cảm thấy mệt mỏi khi con cứ không tập trung vào việc học? Và cha mẹ có cảm thấy bất lực không khi nhắc con học mà tâm trí con cứ "đi lang thang" chỗ khác? Con mất tập trung trong việc học là nỗi lo của rất nhiều cha mẹ hiện nay. Vậy tại sao con lại như vậy?
Ngoài một lý do mà cha mẹ không thể thay đổi được là nội dung chương trình học mà ai cũng thấy là khô khan và nặng nề cũng như những hạn chế về năng lực sư phạm và tâm lý của giáo viên thì cũng có những yếu tố góp phần vào việc làm các con kém tập trung trong việc học từ môi trường xung quanh đến năng lực của bản thân. Với những yếu tố này thì các bậc cha mẹ có thể tác động để cải thiện tình trạng kém tập trung của con. Thông thường, con kém tập trung trong việc học bởi các lý do sau :
Lý do khách quan:
+ Con không có một không gian học tập thích hợp
+ Bàn học của con không được gọn gàng – thiếu các dụng cụ học tập
+ Thời điểm học tập không phù hợp hay thiếu ổn định
Lý do chủ quan:
+ Chưa có sự chuẩn bị tâm lý – thể chất
+ Không xác định mục tiêu học tập
+ Thiếu hứng thú, cảm thấy bị ép buộc
Lý do bản thân :
+ Thiếu kỹ năng học tập
+ Thiếu kỹ năng tập trung
+ Thiếu kỹ năng ghi nhớ
Để có thể cải thiện tình trạng này, cha mẹ có thể thay đổi và cải thiện các yếu tố kể trên như:
1. Tạo một không gian học tập
Không gian học tập không đơn thuần là cái bàn học, mà còn là khung cảnh xung quanh. Tùy theo điều kiện gia đình, nhưng cha mẹ hãy sắp xếp để con có được :
- Một góc học tập tương đối yên tĩnh – thoáng mát – sáng sủa và không bị các hình ảnh xung quanh chi phối, cha mẹ cần bố trí ánh sáng phù hợp
- Trong giờ học, tránh việc cắt ngang
2. Bàn học thích hợp
- Chuẩn bị đủ các học cụ : Không để tình trạng ngồi vào bàn rồi mới đi kiếm cái này cái nọ.
- Không bày biện lung tung trên mặt bàn, chỉ để những gì cần thiết có liên quan đến bài học.
- Bàn học và ghế ngồi cần phù hợp với chiều cao của con - tránh việc ngồi một cách gò bó, phải cố gắng trong việc viết và nhìn bài tập.
3. Thời điểm thích hợp :
+ Thời điểm tốt nhất là vào đầu giờ chiều, con sẽ nhớ tốt hơn. Nếu con phải đi học cả ngày thì hãy sắp xếp để con học và làm bài cách bữa ăn chiều ít nhất là 1 giờ( khoảng 7g30 – 8g30)
+ Học tốt nhất khi có được đủ một được một khoảng thời gian liên tục trong 20 – 30 phút và sau đó sẽ nghỉ ngơi 5 – 10 phút, sau đó trước khi quay lại việc học, nên cho con chơi một số trò chơi trí tuệ, hỗ trợ cho việc nâng cao sự chú ý.
+ Dừng học khi mệt mỏi hoặc bắt đầu thấy thiếu tập trung. Nghỉ 10 phút sau đó trở lại làm việc
4. Chuẩn bị tâm lý học tập :
+ Hãy giúp con thực hiện một Lịch hoạt động trong ngày – trong đó xác định rõ ràng thời gian học tập tại nhà mỗi ngày, trước khi bước vào giờ học con sẽ phải đánh dấu vào việc đã làm để thấy rõ là sau việc này sẽ đến giờ học.
+ Tạo sự thoài mái, vui vẻ - không tạo những tình huống hay thông tin chi phối sự tập trung của con trước giờ học như không la mắng các sai phạm ( nếu có) của con - không nói về buổi đi chơi cuối tuần, hay một chương trình, một bộ phim hay …
5. Xác định mục tiêu học tập
Đặt mục tiêu rõ ràng cho buổi học, trả lời được các câu hỏi:
- Hôm nay học những bài gì ? Ghi rõ tiêu đề bài học
- Mục tiêu học hôm này : Học bao nhiêu trang – làm bao nhiêu bài tập
- Bài học có thể chia làm 2 – 3 phần ( nếu dài ) hay không?
Các biện pháp để phát triển kỹ năng :
+ Kỹ năng học tập :
Nếu các con chưa có thói quen ngồi vào bàn học trong những giờ nhất định – hãy tập ngồi vào bàn theo các nguyên tắc sau:
- Trong tuần lễ đầu, mỗi buổi học chỉ dài tối đa 30 phút và có thể chia làm 2 (nghỉ giữa buổi khoảng 5 phút )
- Trong tuần lễ đầu nên xen kẽ các bài học và các bài tập khả năng chú ý ( dưới dạng trò chơi ) mà trò chơi có thể chiếm một nửa thời gian học, để con dần dần có tâm lý hứng thú với việc ngồi để học hơn.
- Khi con đã có thói quen tự ý ngồi vào bàn học khi đến giờ học, lúc đó mới nên gia tăng giờ học lên khoảng 1 giờ - 1giờ 30
- Hãy động viên – khích lệ những gì con làm được, làm đúng trong giờ học, đừng chê bai, phê phán hay đánh mắng con trong thời điểm này khi con thất bại, khó tập trung, quên bài.
+ Kỹ năng tập trung :
Kỹ năng tập trung không phải là một khả năng có thể đạt được trong một thời gian ngắn, mà phải giúp con từng bước với các kỹ thuật sau :
- Khuyến khích và tạo điều kiện cho con chơi các trò chơi nâng cao khả năng tập trung trong giờ học (trước - giữa giờ học ) cũng như trong các giờ khác trong ngày tại gia đình.
- Tập cho con nói lên : Yêu cầu con nói : “Quay lại ngay đây” ( mỗi khi trẻ tỏ ra lơ đãng hãy yêu cầu trẻ nói ra câu nói này trước khi bắt đầu quay lại bài học ) đây là một kỹ thuật có tính ám thị, giúp tâm trí trẻ không “đi lang thang”.
- Tập cho con làm các việc nhà (Quét nhà, lau nhà, xếp quần áo, phụ dọn cơm, dọn dẹp trong gia đình) Điều này không những giúp các con nâng cao khả năng tập trung mà còn giúp con phát triển khả năng tự tin vào bản thân.
+ Tập cho trẻ viết tốt hơn : Chữ quá xấu hay có khó khăn trong việc viết cũng khiến con chán nản, kém tập trung. Hãy tập cho con ăn bằng đũa, cho chúng dùng kéo cắt các hình , tập gấp giấy. Đây là những kỹ thuật hỗ trợ giúp con khéo tay hơn.
Cha mẹ cũng lưu ý cách con cầm bút cho đúng cách và tập vẽ các đường cơ bản ( đường thẳng kéo dài trên trang giấy từ trái sang phải, đường xiên, đường móc , đường lượn sóng, đường zic zac ) Vẽ mỗi ngày trong các giờ học thêm trên 1-3 trang giấy sẽ giúp con cải thiện được nét chữ.
+ Kỹ năng ghi nhớ
Một yếu tố khiến con khó tập trung là sự hạn chế về khả năng ghi nhớ. Vì vậy, sự luyện tập về khả năng ghi nhớ cũng là một yếu tố giúp cho con tập trung tốt hơn.
Lưu ý các nguyên tắc sau :
- Khi học bài ( các bài môn Tiếng Việt – Lịch sử - Công dân v.v.v ) cần có các hình minh họa và các sơ đồ Tư duy đơn giản để diễn giải lại bài học qua các hình ảnh. Với các bài cần thuộc lòng thì việc vừa đọc vừa viết ra từng câu ngắn ( học bằng thính giác – thị giác – xúc giác ) sẽ giúp con nhớ kỹ hơn.
- Khi làm các bài toán cũng cần có những minh họa cụ thể.
- Hãy khuyến khích con tập tóm tắt bài học – diễn giải bài học thành các sơ đồ ( tập cho con biết dùng Sơ đồ tư duy ) và nói ra được ý chính của bài.
- Hãy nhớ ôn lại trước khi ngủ :Sau giờ học con sẽ được nghỉ ngơi nhưng trước khi đi ngủ - con cần phải xem và đọc lại các ý tóm tắt và xem sơ đồ minh họa bài học, hoạt động này sẽ giúp cho trí não của chúng ghi lại những gì cần nhớ trong khi ngủ.
- Vào buổi sáng, nếu có điều kiện cũng nên cho con xem lại các phiếu ghi các ý chính của bài học trước khi đến trường.
Ngoài ra cha mẹ cũng nên biết rằng, mỗi con có nhịp sống ( hay đồng hồ sinh học ) khác nhau, vì vậy nếu được hãy xếp giờ học của con vào thời điểm nào trong ngày ( Sáng – trưa – chiều – tối) mà trẻ tỏ ra thoải mái, sung sức nhất. Vì nói chung thì có 2 loại tính cách :
- Mẫu người họa mi : Có thói quen ngủ sớm, dậy sớm và hoạt động tốt vào buổi sáng
- Mẫu người chim cú : Có thói quen ngủ muộn, thức khuya và dậy trễ - Hoạt động tốt vào buổi chiều và buổi tối.
Cha mẹ lưu ý con em thuộc mẫu người nào để xếp đặt giờ học cho phù hợp. Dĩ nhiên điều này chỉ mang tính tương đối, nhưng nếu biết và vận dụng được, nó cũng góp phần đem lại hiệu quả cho việc học của con.
