Chấn thương sọ não hay hốc mắt làm tổn thương dây thần kinh vận nhãn hoặc làm một trong những cơ vận nhãn bị tổn thương, khi đó hai nhãn cầu bị lệch nhau và xuất hiện tình trạng mắt lác - song thị do tai nạn. Vậy mắt lác - song thị do tai nạn chữa được không? Theo dõi bài viết để tìm kiếm lời giải đáp!

1. Tổng quan về mắt lác - song thị

Mắt lác là tình trạng hai mắt không nhìn thẳng được mà nhìn về hai hướng khác nhau. Một mắt nhìn thẳng, mắt còn lại nhìn lệch về một hướng. Tùy thuộc vào mắt nhìn lệch mà có cách gọi tên khác nhau, ví dụ mắt lác ngoài: mắt nhìn lệch ra ngoài. Mắt nhìn lệch và mắt nhìn thẳng có thể hoán đổi hoặc luân phiên thay thế. 

Còn với song thị, đây là tình trạng cả hai mắt cùng nhìn một vật, trục nhìn của cả hai đều hướng về vật đó, ảnh của vật hội tụ trên hoành điểm là vùng thấy rõ nhất trên võng mạc và theo đường dẫn truyền thị giác lên não để thấy cùng một ảnh. Khi có sự lệch trục ở một mắt, ảnh của vật không rơi trên hoành điểm gây hệ quả người đó thấy xuất hiện thêm một hình ảnh không rõ (mờ, nhòe) bên cạnh ảnh thật của mắt lành. Song thị cũng có hai dạng: Song thị đứng (hình ảnh chồng lên nhau) và song thị ngang (hình ảnh nằm cạnh nhau).

2. Tại sao tai nạn có thể gây mắt lác - song thị ?

Khả năng vận động liếc qua lại lên xuống là nhờ có 6 cơ vận nhãn bám vào nhãn cầu. Sáu cơ vận nhãn, trong đó có 4 cơ trực và 2 cơ chéo bám xung quanh mắt giúp mắt liếc nhìn các hướng. Sáu cơ này được chi phối điều khiển bởi ba dây thần kinh sọ não số III, IV và VI. Chính nhờ 3 dây thần kinh sọ não này mà hai nhãn cầu luôn hoạt động cân bằng nhau, phối hợp nhịp nhàng khi di chuyển hay đứng yên. 

Tai nạn gây chấn thương sọ não hay hốc mắt làm tổn thương các dây thần kinh vận nhãn hoặc làm một trong các cơ vận nhãn bị tổn thương. Khi đó, sẽ xảy ra sự mất cân bằng giữa các cơ vận nhãn do cơ hay thần kinh chi phối gây ra hiện tượng mắt lác - song thị.

Các chấn thương vùng mặt hay gặp là gãy xương hốc mắt, kẹt cơ vào xương gãy, chấn thương khe bướm kết hợp tổn thương dây thần kinh số III, IV và VI. Gãy khối xương mắt gây: Rò động mạch cảnh xoang hang, tụ máu ngoài màng cứng, gãy mỏm xương đá…

Tai nạn, va đập làm tổn thương não, xuất huyết não tác động đến dây thần kinh vận nhãn và thị giác.

Hầu hết các trường hợp gãy, rạn xương hay chấn thương phần mềm đều có thể ảnh hưởng đến các dây thần kinh vận nhãn đi qua gây ra hiện tượng mắt lác - song thị.

3. Biểu hiện của mắt lác - song thị sau chấn thương

Song thị xảy ra ở một mắt hoặc cả hai mắt khi có sự tổn thương dây thần kinh hay cơ trong mắt. Khi đó, mỗi mắt sẽ hình thành ảnh riêng về thế giới bên ngoài, lúc này não bộ sẽ tiếp nhận cùng lúc 2 hình ảnh, não sẽ cố gắng thu lại hình ảnh thật rõ ràng nhất và loại bỏ ảnh ảo, quá trình này thường gây ra các triệu chứng chóng mặt, buồn nôn. Trong trường hợp bị liệt dây thần kinh số 3, bệnh nhân sẽ bị lác ngoài kèm theo biểu hiện của chứng sụp mí. Những triệu chứng này hình thành sau chấn thương mà trước đó bệnh nhân không mắc phải. 

Theo các chuyên gia, lác mắt có thể dẫn đến song thị sau chấn thương. Biểu hiện của mắt lác là làm cho hai mắt nhìn về hai hướng khác nhau. Điều này xảy ra do cơ mắt bị tổn thương: bị yếu hay tê liệt, điều tiết quá mức, cử động quá mạnh, hạn chế cử động mắt hoặc do sự bất thường tại dây thần kinh chi phối cơ mắt. 

Tại sao mắt lác lại là nguyên nhân gây ra song thị? Thực trạng này là do ảnh hưởng của quá trình não bộ cố gắng ngăn những tín hiệu từ một trong hai mắt để duy trì thị lực bình thường.

4. Mắt lác - song thị ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống

Mắt lác - song thị có ảnh hưởng không nhỏ đến chức năng thị giác của hai mắt, làm giảm hoặc mất hoàn toàn khả năng phối hợp của hai mắt làm hạn chế tầm nhìn.

Đặc biệt, lác mắt thường xuyên trên một bên mắt gây giảm thị lực cho bên mắt bị lệch, là nguyên nhân điển hình gây ra chứng nhược thị.

Với bệnh song thị, bệnh nhân nhìn một thành hai, vật bị song thị có thể chồng lên nhau hoặc nằm cạnh nhau, một số ít trường hợp vừa nằm cạnh vừa chồng lên nhau gọi là song thị chéo. Người mắc bệnh song thị sẽ bị suy giảm khả năng căn khoảng cách giữa các vật, đặc biệt không nên tham gia giao thông. Trong nhiều trường hợp, song thị gây ra các triệu chứng đau đầu, chóng mặt đi lại khó khăn làm giảm năng suất công việc.

Ngoài ra, mắt lác - song thị còn ảnh hưởng lớn đến thẩm mỹ gương mắt, khiến cho đôi mắt kém sắc, ảnh hưởng đến sinh hoạt của bệnh nhân.Người bị mắt lác - song thị thường có tâm lý nhút nhát, tự ti, ngại giao tiếp với cộng đồng.

5. Mắt lác - song thị do tai nạn có tự khỏi không?

Các chuyên gia y tế cho biết, lác mắt và song thị do chấn thương sau tai nạn có thể khỏi hoàn toàn do cơ vận nhãn hay dây thần kinh tự chữa lành các tổn thương trước đó. Tuy nhiên, thực tế cũng có rất nhiều trường hợp được chỉ định theo dõi từ 3 - 6 tháng không có tiến triển hoặc thậm chí tình hình trở nên tồi tệ hơn.

Trong thời gian chờ đợi, theo dõi nếu các biểu hiện của mắt lác - song thị gây khó chịu, các bạn có thể dùng các phương pháp hỗ trợ điều trị, các bài tập giúp mắt hồi phục nhanh. Sau thời gian dài khi không nhận thấy các dấu hiệu hồi phục, khi đó sẽ tìm đến các biện pháp điều trị bệnh để can thiệp.

6. Mắt lác - song thị do tai nạn chữa được không?

Hiện nay, để điều trị mắt lác - song thị do chấn thương sau tai nạn có thể áp dụng phương pháp Đông y hoặc Tây y. Hiệu quả của mỗi phương pháp với từng tình trạng bệnh nhân là không giống nhau. Để lựa chọn phương pháp phù hợp với người bệnh, có thể tham khảo những đánh giá dưới đây:

6.1 Điều trị bằng Tây y

Với các trường hợp tổn thương dây thần kinh không quá nặng sau chấn thương, mắt lác - song thị có thể tự hồi phục, Tây y sẽ áp dụng hỗ trợ điều trị ổn định chấn thương sau đó hồi phục dây thần kinh bị ảnh hưởng. Chủ yếu dùng các vitamin thuộc nhóm B, các hỗn hợp bổ thần kinh, tăng tuần hoàn, an thần và phục hồi não. 

Tuy nhiên, với những trường hợp tổn thương nặng thì sẽ được chỉ định phẫu thuật, các biện pháp hỗ trợ sẽ không khắc phục được tình trạng mắt lác - song thị.

Các phương pháp phẫu thuật được áp dụng để làm yếu cơ chéo dưới hoặc gấp gân cơ chéo trên để kích thích phục hồi ở bên mắt bị yếu. Tuy nhiên, phương pháp phẫu thuật không được đánh giá cao về tính hiệu quả, rất nhiều trường hợp gặp biến chứng sau phẫu thuật.

6.2 Điều trị bằng Đông y

Theo quan điểm của Đông y, bản chất của mắt lác - song thị sau tai nạn là do liệt dây thần kinh vận nhãn hoặc liệt cơ vận nhãn. Cơ vận nhãn cũng như những nhóm cơ khác trong cơ thể con người, khi dây thần kinh điều khiển các nhóm cơ đó bị liệt thì cơ mất khả năng co giãn và yếu đi. Khi dây thần kinh số 4 bị liệt, cơ chéo lớn không thể điều khiển để đưa nhãn cầu xuống dưới làm xuất hiện chứng lác đứng , nhãn cầu lệch lên trên hoặc lác xoáy ngoài.

Dùng thuốc Đông y, giúp thông kinh lạc, thông khí huyết, tăng cường sức đề khác, phục hồi nhóm cơ/dây thần kinh bị tổn thương. Đây là phương pháp điều trị tận gốc bệnh từ bên trong nên đem đến hiệu quả lâu dài, không bị tái phát. Khi dây thần kinh số IV phục hồi sẽ điều khiển được nhãn cầu xuống dưới khắc phục tình trạng song thị và lác đứng.

Liệu pháp châm cứu có thể được kết hợp cùng uống thuốc Đông y để nâng cao hiệu quả phục hồi dây thần kinh bị tổn thương. Ngoài ra, còn có tác dụng làm cho mắt sáng và tinh nhanh hơn. Phương pháp này được đánh giá cao về tính hiệu quả và an toàn.