Làm gì khi bé bị sốt cao?

Khi trẻ bị nhiễm khuẩn, ngoài việc điều trị bằng thuốc, vấn đề chăm sóc và nuôi dưỡng trẻ đúng cách cũng rất quan trọng, góp phần giúp trẻ mau khỏi bệnh và nhanh chóng hồi phục. Những bệnh nhiễm khuẩn thường gặp ở trẻ nhỏ và gây sốt cao là viêm nhiễm đường hô hấp, viêm tai giữa, tiêu chảy...

Cách xử trí

Sốt là dấu hiệu thường gặp nhất khi trẻ bị bệnh nhiễm khuẩn. Nếu trẻ sốt nhẹ và vừa (thân nhiệt từ 37,50C đến dưới 390C), có thể chưa cần dùng đến thuốc hạ nhiệt, cho trẻ nằm nơi thoáng mát và nới bớt quần áo, đắp khăn ướt lên trán.

Một số trường hợp trẻ sốt cao có thể bị co giật, khi đó dùng khăn nhúng vào nước mát hoặc nước hơi ấm lau nhẹ khắp người trẻ, đặc biệt là ở nách bẹn và trán; Cho trẻ uống thuốc hạ sốt, nếu trẻ không uống được thì dùng viên đặt hậu môn với hàm lượng thuốc tùy thuộc cân nặng của trẻ, đồng thời cho trẻ uống nhiều nước. Tuyệt đối không được ủ kín trẻ.

Nếu trẻ có một trong các dấu hiệu: Bỏ bú, không ăn uống được, ngủ li bì, khó đánh thức, co giật, thở rít khi nằm yên, rút lõm lồng ngực và thở nhanh, mất nước nặng vì tiêu chảy, suy dinh dưỡng nặng thì cần đưa ngay đến các cơ sở y tế.

Chế độ ăn cho trẻ khi bị sốt

Khi trẻ bị sốt, cứ mỗi lần nhiệt độ tăng lên 10C thì chuyển hóa cơ bản tăng lên hơn 10% nên nhu cầu về năng lượng tăng lên rất nhiều. Khi năng lượng đưa vào bị hạn chế thì một phần protein khẩu phần sẽ được chuyển thành năng lượng. Do vậy chế độ ăn trong thời gian trẻ sốt vẫn phải đảm bảo đầy đủ thành phần cung cấp năng lượng (chủ yếu là dầu, mỡ và đạm). Khi sốt cơ thể cũng mất rất nhiều nước và chất điện giải qua da, đường thở, mất vitamin qua phân, nước tiểu; vì vậy nhu cầu về nước, vitamin và chất khoáng tăng lên rất nhiều. Ngoài ra khi sốt cao, do các men tiêu hóa bị ức chế, trẻ thường chán ăn, vì vậy phải cho trẻ ăn những loại thức ăn vừa dễ tiêu hóa, vừa đảm bảo cung cấp đủ những nhu cầu đặc biệt của giai đoạn này.

Với trẻ nhỏ còn bú mẹ: cho trẻ bú nhiều lần hơn và thời gian mỗi lần bú lâu hơn bình thường. Nếu trẻ không tự bú được, người mẹ cần vắt sữa vào cốc rồi dùng thìa cho trẻ uống.

Với trẻ lớn hơn (đã ăn bổ sung): Tăng thêm số bữa trong ngày với các loại thức ăn mềm, đa dạng, dễ tiêu hóa và chia thành nhiều bữa nhỏ. Thay đổi thức ăn, cho trẻ ăn những loại thức ăn hợp khẩu vị để giúp trẻ ăn nhiều, kích thích sự thèm ăn. Cần cho trẻ ăn tăng đạm và dầu mỡ để đảm bảo đủ nhu cầu đạm và năng lượng khi bị sốt. Nếu trẻ tiêu chảy, có thể dùng nước giá đỗ xanh để quấy bột, nấu cháo loãng, vừa giúp trẻ dễ ăn, vừa đảm bảo cung cấp đầy đủ các chất đạm, bột. Đặc biệt chú ý đề phòng trẻ bị suy dinh dưỡng khi nhiễm khuẩn nặng và kéo dài. Cho trẻ uống nhiều nước, nhất là nước hoa quả tươi hoặc ăn thêm hoa quả để bù lại lượng nước bị mất do sốt; Cung cấp thêm vitamin A, vitamin C vì các bệnh nhiễm trùng có thể gây mất vitamin A qua phân, nước tiểu, dẫn đến nguy cơ thiếu vitamin A, đặc biệt là đối với trẻ suy dinh dưỡng. Những trẻ bị viêm phổi nặng cần bổ sung vitamin A liều cao (tùy thuộc vào tuổi theo hướng dẫn của Chương trình Phòng chống thiếu máu, vitamin A).

Nên cho trẻ ăn cả mỡ lẫn dầu, đặc biệt là mỡ gà (vì mỡ gà có tới 18% acid béo chưa no rất tốt cho sự hấp thu của trẻ). Các loại thực phẩm giàu chất đạm là sữa mẹ, sữa bò, sữa đậu nành, trứng, thịt cá...

Nếu thức ăn bổ sung cho trẻ chủ yếu từ nguồn thực vật, do giá trị sinh học của chúng tương đối thấp, tỷ lệ hấp thu thấp hơn thức ăn động vật nên cần chú ý đến số lượng, chất lượng và hiệu quả sử dụng của protein (đạm). Trong trường hợp này, khuyến nghị về nhu cầu protein ăn vào cần cao hơn. Ví dụ chế độ ăn chủ yếu là lúa gạo thì hệ số sử dụng protein (NPU) chỉ vào khoảng 50 (thấp hơn những chế độ ăn khác), vì vậy nhu cầu khuyến nghị về protein trong những trường hợp này phải cao hơn nhiều. Các loại quả chứa nhiều vitamin C như cam, chanh, quýt, bưởi...; Giàu chất tiền vitamin A như các loại quả có màu vàng, đỏ (gấc, đu đủ, xoài, cà chua,...) và các loại rau có màu xanh thẫm (rau ngót, rau muống, rau dền...) vừa giàu tiền vitamin A vừa giàu vitamin C đều rất cần thiết cho trẻ, đặc biệt là trẻ trong giai đoạn ăn bổ sung (ăn dặm).

Trong giai đoạn ăn bổ sung, cơ thể trẻ cũng bắt đầu thay đổi cách chống đỡ với những yếu tố gây bệnh. Các yếu tố miễn dịch được mẹ truyền cho từ thời kỳ mang thai không còn nữa, trẻ bắt đầu hình thành khả năng miễn dịch riêng khi tiếp xúc với các yếu tố gây bệnh từ môi trường nên rất dễ mắc các bệnh nhiễm khuẩn. Do đó, bất kỳ loại thức ăn bổ sung nào cũng phải được bảo quản và chế biến thật sạch sẽ, nếu không có thể sẽ gây bệnh cho trẻ; Nhất là vào mùa hè khi nhiệt độ tăng cao, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của vi khuẩn.

Những sai lầm thường gặp trong chế độ ăn của trẻ khi bị sốt

Những sai lầm mà bà mẹ hay mắc phải trong thực hiện chế độ ăn của trẻ bị sốt nhiễm khuẩn là:

- Không tăng cường số bữa ăn cho trẻ mặc dù mỗi bữa trẻ chỉ ăn rất ít hoặc bỏ ăn. Nấu loãng hơn bình thường khiến trẻ lúc này đã ăn ít hơn lại càng bị thiệt thòi về chất.

- Không cho dầu mỡ vào bột, cháo của trẻ khi trẻ bị sốt tiêu chảy.

-Không cho trẻ ăn thịt gà khi trẻ bị sốt có ho vì sợ trẻ ho nặng thêm. Sự lo sợ này là hoàn toàn không có cơ sở khoa học vì thịt gà không gây ho cho trẻ.

- Không cho trẻ ăn cá, tôm, cua khi trẻ có nhiễm khuẩn ho hay tiêu chảy; Chỉ trong trường hợp cá, tôm, cua là nguyên nhân gây tiêu chảy như biểu hiện của bệnh dị ứng ở một số cơ địa dị ứng với đồ tanh (có tỷ lệ rất thấp, chỉ cần một lượng nhỏ cá, tôm, cua có thể gây tiêu chảy và/hoặc nổi mẩn đỏ, ngứa ngoài da) thì mới cần ăn kiêng. Còn trong các trường hợp không phải do cơ địa dị ứng đồ tanh thì đây là những thực phẩm rất nên cho trẻ ăn khi đang bị bệnh nhiễm khuẩn.

- Không dùng thuốc hạ sốt cho trẻ kịp thời (khi trẻ bắt đầu sốt từ 390C) khiến nhiều trường hợp trẻ bị co giật, dẫn đến những tổn thương ở não gây nên chứng động kinh sau này.

Ở nước ta, thường xảy ra những đợt dịch sốt do virus, nhất là vào mùa hè, vì vậy chỉ nên dùng kháng sinh theo chỉ định của bác sĩ trong những trường hợp có bội nhiễm vi khuẩn chứ không chỉ đơn thuần là do virus.