Bà con đi làm có đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) đầy đủ thì mới thấy giá trị, nhất là thời điểm khó khăn hiện nay.
Về nguyên tắc đóng và hưởng các chế độ BHXH thì bà con cứ nhớ rằng, đóng nhiều thì sẽ được hưởng nhiều và ngược lại đóng ít thì được hưởng ít. Đồng thời phải có đủ điều kiện luật định thì mới được hưởng các chế độ BHXH.
Tuy nhiên, cuộc sống đâu phải lúc nào cũng thuận lợi, cũng có những lúc xảy ra chuyện không mong muốn. Chẳng hạn như công ty không thể gồng gánh để vượt qua thời gian này đành tuyên bố phá sản và còn nợ tiền BHXH thì lúc đó quyền lợi của người lao động ra sao?
Theo em được biết, BHXH Việt Nam mới ban hành Công văn 2802/BHXH-CSXH gửi đi các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương hướng dẫn giải quyết chế độ BHXH cho người lao động trong trường hợp công ty phá sản nhưng còn nợ tiền đóng BHXH.
Hướng dẫn này nhằm tháo gỡ những khúc mắc và giải quyết đảm bảo quyền lợi cho người lao động thời điểm hiện tại. Cụ thể:
#1. Đối với chế độ thai sản trong trường hợp sinh con.
Luật BHXH hiện hành có quy định, lao động nữ khi sinh con để nhận được tiền chế độ thai sản thì cần đóng BHXH đủ 06 tháng trở lên trong vòng 12 tháng trước khi sinh con.
Trong trường hợp công ty phá sản, còn nợ tiền đóng BHXH, nếu có căn cứ đảm bảo lao động này chưa hưởng chế độ và đóng BHXH đủ 06 tháng trở lên (không bao gồm thời gian còn nợ tiền đóng BHXH) thì cơ quan BHXH sẽ giải quyết chi trả tiền chế độ thai sản.
Khi thời gian tham gia BHXH được đóng bổ sung và làm thay đổi mức hưởng chế độ thì sẽ được điều chỉnh lại mức hưởng theo quy định và chi trả bổ sung.
Lao động nữ thuộc trường hợp này để được hưởng chế độ có thể làm thủ tục theo hướng dẫn dưới đây như đối với người lao động đã thôi việc trước thời điểm sinh con:
>>> Đã nghỉ việc rồi giờ sinh con, chỉ mẹ thủ tục nhận trợ cấp thai sản: Làm nhanh mau có tiền
#2. Đối với chế độ hưu trí.
Để hưởng lương hưu, người lao động cần đáp ứng hai điều kiện cơ bản là đủ tuổi nghỉ hưu và đủ thời gian đóng BHXH theo luật định.
Trong trường hợp công ty phá sản nhưng còn nợ tiền đóng BHXH thì cơ quan BHXH sẽ giải quyết chi trả tiền lương hưu dựa vào thời gian đã đóng BHXH (không bao gồm thời gian còn nợ tiền đóng BHXH).
Đến khi thời gian tham BHXH được đóng bổ sung thì sẽ được tính cộng nối với thời gian đóng BHXH để được điều chỉnh lại tiền chế độ hưu trí tại thời điểm hưởng lương hưu. Đồng thời, xác định tiền chênh lệch phát sinh từng thời kỳ để chi trả bổ sung.
Để được hưởng chế độ này, người lao động cần chuẩn bị sổ BHXH và đơn đề nghị hưởng lương hưu rồi nộp cho cơ quan BHXH nơi cư trú để được giải quyết. Trong trường hợp có vướng mắc vui lòng liên hệ cơ quan BHXH để được hỗ trợ giải đáp.
#3. Đối với chế độ BHXH một lần.
* Đối với trường hợp hưởng chế độ BHXH một lần do ra nước ngoài để định cư hoặc đang bị mắc bệnh nguy hiểm đến tính mạng như ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, nhiễm HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS và bệnh khác theo quy định của Bộ Y tế thì sẽ được giải quyết chế độ đối với thời gian đã đóng BHXH (không bao gồm thời gian còn nợ tiền đóng BHXH).
Khi thời gian tham gia BHXH được đóng đủ và người lao động có yêu cầu sẽ giải quyết hưởng bổ sung BHXH một lần.
* Đối với trường hợp hưởng chế độ BHXH một lần do đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH (nếu tính cả thời gian còn nợ tiền đóng BHXH) và không tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện thì sẽ được giải quyết chế độ đối với thời gian đã đóng BHXH (không bao gồm thời gian còn nợ tiền đóng BHXH).
* Đối với trường hợp hưởng chế độ BHXH một lần sau 01 năm nghỉ việc và không có nguyện vọng tiếp tục tham gia BHXH thì sẽ được giải quyết chế độ đối với thời gian đã đóng BHXH (không bao gồm thời gian còn nợ tiền đóng BHXH), căn cứ vào thời điểm nghỉ việc cuối cùng trước khi người lao động đề nghị hưởng BHXH một lần.
Lưu ý rằng:
* Để đảm bảo quyền lợi hưởng BHXH lâu dài cho người lao động thì tạm thời chưa giải quyết cho hưởng BHXH một lần đối với người lao động nếu tính cả thời gian còn nợ tiền đóng BHXH đủ 20 năm trở lên.
* Khi thời gian tham gia BHXH được đóng bổ sung thì cơ quan BHXH ghi nhận và bảo lưu thời gian đóng bổ sung. Người lao động có nguyện vọng tiếp tục hưởng BHXH một lần thì sẽ được tính gộp thời gian đã được giải quyết trước đó với thời gian đóng bổ sung để xác định lại mức hưởng và điều chỉnh lương tại thời điểm giải quyết điều chỉnh, trừ đi mức hưởng được tính lại tương ứng với thời gian hưởng đã được tính bao gồm cả thời gian đã làm tròn (nếu có) để chi trả bổ sung cho người lao động.
Ví dụ: Ông Nguyễn Văn A có thời gian tham gia BHXH từ tháng 01/2016 đến tháng 10/2019 là 03 năm 10 tháng; trong đó đơn vị mới đóng BHXH cho ông A từ tháng 01/2016 đến tháng 7/2018, thời gian từ tháng 8/2018 đến tháng 10/2019 đơn vị chưa đóng BHXH.
Giả sử tháng 6/2021 ông A đề nghị hưởng BHXH một lần. Cơ quan BHXH giải quyết hưởng BHXH một lần cho ông A với thời gian đã thực đóng vào quỹ BHXH từ tháng 01/2016 đến tháng 7/2018 là 02 năm 7 tháng với mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH là 6.000.000 đồng.
Mức hưởng BHXH một lần của ông A là: 6.000.000đ x 3 năm (làm tròn 02 năm 7 tháng) x 2 tháng = 36.000.000 đồng.
Giả sử tháng 8/2022 ông A được đóng BHXH bổ sung cho thời gian từ tháng 8/2018 đến tháng 10/2019 với cùng mức lương của thời gian trước đó. Cơ quan BHXH giải quyết bổ sung BHXH một lần như sau:
- Tổng thời gian đóng BHXH của ông A là 03 năm 10 tháng, được làm tròn thành 4 năm.
- Giả sử mức bình quân tiền lương tháng tính lại tại thời điểm tháng 8/2022 là 7.000.000 đồng.
- Tổng mức hưởng BHXH một lần sau khi tính lại là: 7.000.000đ x 4 năm x 2 tháng = 56.000.000 đồng.
- Số tiền ông A được điều chỉnh hưởng bổ sung là: 56.000.000đ - (7.000.000đ x 3 năm x 2 tháng) = 14.000.000 đồng.
#4. Chế độ tuất.
* Giải quyết chế độ trợ cấp mai táng cho thân nhân người lao động đóng BHXH từ đủ 12 tháng trở lên (không bao gồm thời gian còn nợ tiền đóng BHXH).
* Giải quyết chế độ tuất hằng tháng cho thân nhân người lao động đóng BHXH từ đủ 15 năm trở lên (không bao gồm thời gian còn nợ tiền đóng BHXH).
* Giải quyết chế độ tuất một lần đối với thời gian đã đóng BHXH (không bao gồm thời gian còn nợ tiền đóng BHXH) trong các trường hợp sau:
- Người lao động đóng BHXH chưa đủ 15 năm (tính cả thời gian còn nợ tiền đóng BHXH).
- Người lao động đóng BHXH đủ 15 năm (không bao gồm thời gian còn nợ tiền đóng BHXH) mà thân nhân thuộc diện hưởng trợ cấp tuất hằng tháng có nguyện vọng hưởng trợ cấp tuất một lần theo quy định.
- Người lao động đóng BHXH đủ 15 năm trở lên (tính cả thời gian còn nợ tiền đóng BHXH) mà thân nhân thuộc diện hưởng trợ cấp tuất hằng tháng có nguyện vọng hưởng trợ cấp tuất một lần theo quy định.
- Người lao động đóng BHXH đủ 15 năm trở lên (không bao gồm thời gian còn nợ tiền đóng BHXH) mà không có thân nhân đủ điều kiện hưởng trợ cấp tuất hằng tháng theo quy định.
Khi thời gian tham gia BHXH được đóng đủ thì giải quyết hưởng trợ cấp tuất một lần bổ sung tương tự như đối với hưởng BHXH một lần.
Lưu ý để đảm bảo quyền lợi hưởng BHXH lâu dài cho người lao động thì tạm thời chưa giải quyết hưởng trợ cấp đối với người lao động đóng BHXH đủ 15 năm trở lên, tính cả thời gian còn nợ tiền đóng BHXH, có thân nhân đủ điều kiện hưởng trợ cấp tuất hằng tháng.
Bà con đọc hiểu rõ để biết và yên tâm, bớt lúng túng khi không may công ty đang làm bị phá sản và còn nợ tiền đóng BHXH.