TRANH SƠN DẦU THỜI PHỤC HƯNG: DI SẢN NGHỆ THUẬT VƯỢT THỜI GIAN
Tranh sơn dầu giữ vai trò gần như chủ đạo trong nền hội họa Châu Âu từ thế kỉ 15 trở lại đây và có mặt trong khắp các bảo tàng mỹ thuật thế giới với rất nhiều kiệt tác bậc thầy. Được du nhập vào Việt Nam từ đầu thế kỉ 20, đã có rất nhiều tiến bộ và thành tựu cho tới thời điểm hiện tại.
Tranh sơn dầu “Đức mẹ đồng trinh” - Leonardo da Vinci
1. Sự Ra Đời Và Phát Triển Của Kỹ Thuật Sơn Dầu Trong Lịch Sử Nghệ Thuật.
Tranh sơn dầuđược vẽ bằng sơn dầu, ra đời từ thế kỷ 15 nhờ sáng chế của các họa gia người Flamăng là Hubơ (V. Huber), Van Êch (J. Van Eyck), vv. Chất liệu gồm bột màu nghiền nhuyễn với một loại thực vật dễ khô kết (dầu lanh, dầu củ túc…) thành chất màu dẻo quánh dễ xử lí khi còn ướt và không biến dạng khi khô kiệt.
2. Thời Phục Hưng – Thời Kỳ Đỉnh Cao Của Nghệ Thuật Châu Âu.
Từ năm 1420 đến 1600 tại Ý, trong châu Âu còn lại là thời gian từ năm 1500 đến 1600 được gọi là thời kỳ Phục Hưng.
Thông thường, thời kỳ lịch sử nghệ thuật Phục Hưng được chia làm 3 giai đoạn chính:
Sơ Phục Hưng (Early Renaissance) 1420 đến 1490
Được bắt nguồn từ thành phố Firenze (Florence) với những bức tượng của Donatello, tranh phù điêu đồng của Ghiberti, bích họa của Massaccio và các công trình xây dựng của Filippo Bruelleschi.
Thịnh Phục Hưng (High Renaissance) 1490 - 1520
Đây là giai đoạn đỉnh cao của thời kỳ Phục Hưng. Thành phố Roma của giáo hoàng đã trở thành trung tâm vươn đến hoàn mỹ và đạt được sự hài hòa cao. Đây là thời gian của phác thảo kiến trúc cho nhà thờ thánh Peter ở Roma của Bramante, các bức họa nổi tiếng nhất của Leonardo da Vinci, các bức tượng và bích họa của Michelangelo hay các tác phẩm khắc đồng của Albrecht Durer cũng được ra đời trong giai đoạn này.
Hậu Phục Hưng (hay còn được gọi là Mannerism)
Đặc trưng của giai đoạn này là có nhiều xu hướng nghệ thuật khác nhau, có khuynh hướng cường điệu hóa kho tàng hình dáng của Phục Hưng. Giai đoạn cuối của thời kỳ Hậu Phục Hưng dần chuyển sang phong cách Baroque.
Tranh sơn dầu “Lễ truyền tin”: Leonardo da Vinci
Tại sao thời kỳ này được coi là "thời đại vàng" của tranh sơn dầu?
Tranh sơn dầu trong thời kỳ Phục hưng được coi là “thời đại vàng” vì nó kết hợp được cả sự tiến bộ về kỹ thuật, sự ảnh hưởng của chủ nghĩa nhân văn, nhấn mạnh vào tầm quan trọng của con người, thiên nhiên và hiện thực. Bên cạnh đó, tranh sơn dầu trở thành biểu tượng của sự đẳng cấp và tinh tế trong hoàng gia và giới thượng lưu tại Châu Âu vào giai đoạn đó, điều này cũng góp phần đẩy nhanh sự phổ biến của chúng trong giới nghệ thuật. Không chỉ làm thay đổi cách nhìn nhận về nghệ thuật mà còn để lại di sản văn hóa vô giá cho nhân loại.
3. Yếu Tố Làm Nên Sự Phổ Biến Của Tranh Sơn Dầu Trong Thời Kỳ Phục Hưng
Sơn dầu không thấm nước, có độ dẻo, dễ dàng phủ kín các lớp sơn khác ở dưới và rất lâu khô. Màu sắc sơn dầu trong trẻo, tươi sáng, có độ bóng đẹp, bền vững, chịu được thử thách của thời gian.
Có thể nói, việc hoàn thiện chất liệu sơn dầu là một cuộc cách mạng kỹ thuật lớn, làm chuyển biến và nâng tầm nghệ thuật. Sơn dầu được sử dụng rộng rãi, phổ biến ở hầu hết các nước trên thế giới.
4. Giá Trị Triết Học Và Nhân Văn Trong Các Tác Phẩm.
4.1 Giá trị triết học
Các tác phẩm tranh sơn dầu thường đi vào khám phá bản chất con người, ý nghĩa của sự tồn tại, cuộc sống và cái chết. Lưu giữ từng chi tiết nhỏ nhất của từng khoảnh khắc, thể hiện sự biến đổi của không gian và thời gian, cách nhìn triết học về tính vĩnh cửu hoặc sự phù du của cuộc sống.
Tranh sơn dầu “Người đàn bà và con chồn” - Leonardo da Vinci
4.2 Giá trị nhân văn
Tranh sơn dầu thường là nơi người họa sĩ thể hiện những khía cạnh nhân văn, từ những cảm xúc phức tạp như tình yêu, nỗi buồn, niềm vui đến lòng trắc ẩn. Những tác phẩm sơn dầu cũng ghi chép lịch sử và phản ánh xã hội, là cánh cửa bước vào các thời đại khác nhau, giúp hiểu rõ hơn giá trị con người qua từng thời kỳ.
5. Giá Trị Vượt Thời Gian Của Tranh Sơn Dầu Phục Hưng
5.1 Tác động đến nền nghệ thuật thế giới
Đổi mới trong nghệ thuật sơn dầu thời kỳ Phục Hưng đã ảnh hưởng mạnh mẽ đến các nghệ sĩ châu Âu trong các thể kỷ tiếp theo.
Phong trào Baroque và Tân Cổ Điển chịu ảnh hưởng trực tiếp từ những tư tưởng và kỹ thuật của các bậc thầy Phục Hưng. Ngoài ra, sự phát triển của các học viện nghệ thuật ở châu Âu cũng thúc đẩy việc học hỏi và truyền bá phong cách tranh sơn dầu Phục Hưng ra khắp thế giới. Giúp bảo tồn và truyền vá di sản nghệ thuật này, giúp các tác phẩm trở thành biểu tượng của vẻ đẹp và tinh thần thời đại.
5.2 Tầm ảnh hưởng trong nghệ thuật hiện đại
Thời Phục Hưng mở ra một kỷ nguyên mới sáng tạo vượt ra ngoài các quy chuẩn của thời kỳ Trung Cổ, thúc đẩy sự sáng tạo cá nhân và khai phóng tư duy nghệ thuật. Nghệ sĩ tự dó khám phá bản chất màu sắc, ánh sáng và hình thức mà không bị ràng buộc bởi các khuôn mẫu truyền thống.
Tổng Kết
Tranh sơn dầu thời Phục Hưng không chỉ là những tác phẩm nghệ thuật tuyệt vời mà còn là biểu tượng vĩnh cửu của sự sáng tạo và trí tuệ nhân loại, đóng góp to lớn vào kho tàng di sản văn hóa thế giới. Thể hiện sự tiến bộ trong kỹ thuật, sự tinh tế trong cách diễn đạt, và tầm ảnh hưởng sâu rộng của nghệ thuật Phục Hưng. Sự trường tồn của các tác phẩm thời Phục Hưng là minh chứng cho sức mạnh và tầm ảnh hưởng lâu dài của chúng, tiếp tục truyền cảm hứng cho các thế hệ nghệ sĩ hiện đại.
