Nói đến làng quê nông thôn là người ta nghĩ ngay đến "cây đa, bến nước, mái đình". Ba hình ảnh thân quen đó, nơi nào ở làng quê nông thôn miền Bắc cũng có. Còn một hình ảnh chưa được nhắc đến gắn liền với sự thân thuộc đó là cái ao làng. Tuổi thơ về cái ao làng của lũ trẻ chúng tôi mang rất nhiều kỉ niệm gửi vào đó, dù cho mỗi chúng tôi có đi đâu xa cũng không bao giờ quên được hình ảnh ấn tượng với tháng năm cùng cái ao thuở nào. Nó ăn sâu vào tiềm thức chúng tôi nhiều lắm. Ao làng tôi rộng lắm. Không biết ao được đào khi nào mà chúng tôi sinh ra và lớn lên đã thấy rồi. Nó chiếm khoảng chừng đi quanh một vòng cũng hơi đuối sức với quãng đường quanh ao. Xung quanh ao được trồng dừa nhiều lắm. Một số cây không hiểu sao mà thân cây lại nghiêng mình soi xuống mặt ao trông giống như một cây cầu lơ lơ lửng lửng. Cũng ra hoa và cho nhiều quả lắm. Ngọn dừa mọc ngược lên chứ không đâm xuống nước. Tôi nhớ như in về kỉ niệm một thuở về tắm ao làng. Mùa hè, nước trong ao ít hơn các mùa khác. Nước trong văn vắt. Dưới ao trồng rau muống rất chi là nhiều! Rau nhiều vô kể. Những chỗ nào có cây dừa nằm ngang ra là rau không sống nổi với lại người dân quê tôi có trồng vào đó thì cũng hư sạch với lũ trẻ như chúng tôi. Bọn tôi chả biết lợi cho ai nhưng thường đùa giỡn, nghịch ngợm trên những cây dừa ngộ nghĩnh đó nên thường rủ nhau chơi nhảy cầu thân cây dừa. Hôm nay trèo thử cây bên này thì ngày mai lại thử sang cây khác. Nhiều đứa liều mình như chẳng có. Cởi áo bỏ trên bờ ao chỉ mặc quần đùi nhanh như cắt ba chân bốn cẳng chạy trên thân cây dừa chưa ra được nửa thân cây rơi tùm xuống ao tưởng chết đuối. Và cứ thế lần lượt lại hùa nhau chạy thật nhanh chuyện xảy ra giữa chừng rơi tòm xuống nước được trận cười như nắc nẻ. Chơi cá nhân chưa đã lại tù xì phân nhóm ra để phân thắng bại um xùm cả một góc ao. Vùng ao lũ bọn tôi quậy tung bì bõm đục ngầu lên. La nhau oai oái, tranh cãi thắng thua về lượt nhảy mà chẳng bên nào chịu nhường bên nào. Nhân lúc giằng co inh ỏi đó thì bất chợt mỗi đứa được bác bảo vệ ao cầm roi tre vụt cho mỗi đứa một phát vào mông thì mới giải tán. Đứa nào đứa nấy vội vàng vơ áo quần chạy tan tác để thoát thân cho chừa cái thói phá phách. Cây dừa bị bữa oanh tạc run rẩy tưởng đổ xuống ao. Chiều đến, cái ao làng dường như nhộn nhịp hẳn lên ở mỗi cái cầu ao. Người người gánh nước tưới rau. Người lại mang cả một chậu quần áo ra giăt giũ. Cái dùi đục gỗ đập vào từng cái quần áo "bôm bốp... bôm bốp" rất nhịp nhàng thay cho xà phòng thời kì đó hiếm hoi lắm. Bọn trẻ con chúng tôi lại rủ nhau tắm ao và tập bơi bằng những thân cây chuối. Mỗi đứa một khúc chuối chặt ra khoảng 2 mét thả xuống ao làm phao bơi. Chúng tôi bám hai tay lên phao chuối tập bơi. Hai chân vùng vẫy liên tục làm nước bắn tung tóe. Chán lại nô đùa khoát nước vào mặt nhau đỏ hoe mắt như cá chày, lặn ngụp dưới ao đến thâm tím tay chân mới ra về. Khi không còn bóng người nào ở cầu ao là trời đã tối. Tôi chẳng bao giờ quên được những đêm trăng sáng. Trên bờ ao trai gái từng cặp ngồi tâm sự với nhau đến khuya. Dưới ao, nhiều người lặn mò ốc. Không biết ốc quắn ở đâu mà nhiều thế. Nó bám vào đám rau muống, bám vào các cành cây và các đám cây xoan, cây luồng ngâm dưới ao. Chưa đầy một tiếng đồng hổ đã được một chậu ốc đầy. Nhiều khi bắt được cả tôm cá. Những con tôm bắt được, chúng tôi ngắt càng và râu đi để nó đừng phóng ra ngoài. Những chú cá thì bỏ vào cái giỏ mang theo hay mang lạt giang xâu nó lại mang về. Gần tới Tết, ao làng tôi được đặt hai cái máy bơm hút nước sạch đi để lấy cá chia nhau ăn Tết. Chúng tôi dõi theo từng ngày xem khi nào hút cạn để chuẩn bị đi "hôi cá". Những con cá trắm, cá mè hoa quẫy đành đạch nhiều ơi là nhiều. Thời gian như thoi đưa, mới ngày nào còn vui đùa với nhau với bao nhiêu kỉ niệm với ao làng. Nay đã là dĩ vãng. Cái ao làng tôi vẫn đêm ngày còn đó nhưng hình như không còn dấu tích của ngày xưa. Những cây dừa kia một thuở giành nhau nhảy đã không còn nữa. Những cái cầu ao cũng vãn người lên xuống. Cây chuối làm phao tắm mất dần từ bao lâu. Xung quanh bờ ao bụi tre không còn nữa đã thay thế vào một bờ kè bê tông vững chắc.
✍Văn Định (Hình ảnh: Internet)