Dù được nghe nhắc đến nhiều trên các phương tiện thông tin đại chúng nhưng không phải ai cũng biết vai trò của DHA. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp các thông tin cần thiết về DHA và tác dụng của nó.
Tầm quan trọng của DHA
DHA chiếm tỷ lệ cao trong não bộ và có ảnh hưởng trực tiếp đến trí thông minh, khả năng tập trung, ghi nhớ của trẻ
Axit Docosahexaenoic (DHA) là gì?
Axit docosahexaenoic (DHA) là một axit béo omega-3 cần thiết cho sự phát triển trí não trong thời kỳ mang thai và thời thơ ấu. Nó cũng liên quan đến việc cải thiện sức khỏe tim mạch, thị lực tốt hơn và giảm phản ứng viêm. Axit béo chuỗi dài này được tìm thấy trong màng tế bào khắp cơ thể và giúp truyền tải thông tin giữa các dây thần kinh.
Mức độ đầy đủ của DHA giúp các tế bào thần kinh giao tiếp với nhau một cách hiệu quả. Tiêu thụ đủ lượng chất này rất quan trọng đối với nhiều hệ thống và cơ quan của cơ thể bạn - đáng chú ý nhất là não và tim của bạn.
DHA có thể tìm thấy ở đâu?
Cơ thể con người sản xuất một lượng nhỏ DHA một cách tự nhiên nhưng không đủ. Phần còn lại phải đến từ các nguồn khác như cá nước lạnh, thịt ăn cỏ, các sản phẩm từ sữa, trứng được làm giàu omega-3 hoặc trứng nuôi trên đồng cỏ và các chất bổ sung như dầu cá.
>>> Có thể bạn quan tâm: 6 cách tăng cường miễn dịch, không cần tốn tiền mua thuốc bổ
Lợi ích sức khoẻ của DHA
DHA cung cấp một loạt các lợi ích sức khỏe quan trọng. Chẳng hạn:
Hỗ trợ sự phát triển của thai nhi
DHA từ cơ thể mẹ sẽ tích luỹ cho sự phát triển não bộ của trẻ, giúp trẻ có chỉ số IQ, khả năng tập trung và thị lực tốt hơn
Các bác sĩ sản khoa thường khuyên phụ nữ mang thai nên dùng thực phẩm bổ sung trước khi sinh có chứa 200–300mg DHA. Điều này nhấn mạnh vai trò của DHA đối với thai nhi vì tác dụng của nó đối với sự phát triển trí não. Bổ sung DHA khi mang thai cũng có liên quan đến sự phát triển thần kinh ở trẻ sơ sinh. Ngoài ra vai trò của DHA thường được nhắc đến ở những khía canh sau đối với thai nhi:
- Tự kỷ và ADHD: Mức DHA cao hơn khi sinh có liên quan đến sức khỏe phát triển thần kinh ở trẻ em tốt hơn, trong khi mức DHA thấp hơn có liên quan đến tỷ lệ rối loạn phổ tự kỷ và rối loạn tăng động/giảm chú ý cao hơn .
- Phát triển trí não: Con của những bà mẹ bổ sung DHA trong thời kỳ mang thai thể hiện khả năng giải quyết vấn đề tốt hơn trong năm đầu đời so với đối tượng đối chứng. Tương tự như vậy, nghiên cứu gần đây cho thấy mối liên hệ giữa tình trạng DHA của bà mẹ và khả năng thực hiện các nhiệm vụ về ngôn ngữ và trí nhớ ngắn hạn của trẻ ở độ tuổi 5 và 6.
- Sức khỏe mắt: Trẻ có mẹ được bổ sung DHA có thị lực sớm tốt hơn trẻ có mẹ không bổ sung.
Cải thiện kết quả mang thai
Bổ sung DHA trong những tuần cuối của thai kỳ có liên quan đến việc giảm nguy cơ sinh non sớm. Ngoài ra, bà mẹ mang thai có bổ sung DHA có tỷ lệ trẻ sinh non ở tuần thứ 34 hoặc sớm hơn thấp hơn, và thời gian nằm viện ngắn hơn đối với trẻ sinh non.
Cần thiết cho sự phát triển của não và hệ thần kinh
Não là một cơ quan chứa chất béo và 10–20% tổng lượng chất béo của não là DHA. Trong số các axit béo không bão hòa đa có trong não, 90% là DHA, chất đặc biệt tập trung ở chất xám của não. 7
Trong sáu tháng đầu đời, DHA rất quan trọng cho sự phát triển hệ thần kinh. Phụ nữ nuôi con bằng sữa mẹ được khuyến khích tiếp tục dùng 200–300mg DHA mỗi ngày. Hầu hết các loại sữa công thức dành cho trẻ sơ sinh cũng chứa DHA.
Mức độ DHA thấp trong thời thơ ấu có liên quan đến khả năng đọc viết thấp hơn, trong khi mức độ cao hơn có liên quan đến sự phát triển nhận thức và hiệu suất, trí nhớ và tốc độ thực hiện các nhiệm vụ trí óc được nâng cao.
Có thể làm giảm các triệu chứng của ADHD
Mặc dù kết quả nghiên cứu còn chưa thống nhất nhưng một số người đã chỉ ra rằng bổ sung DHA có thể giúp giảm bớt các triệu chứng của ADHD đối với trẻ nhỏ.
Có thể hỗ trợ sức khỏe não bộ
DHA có thể giúp bảo vệ chống lại sự suy giảm nhận thức liên quan đến tuổi tác, theo một đánh giá nghiên cứu năm 2010 của Current Alzheimer's Research. Phân tích dữ liệu từ các thử nghiệm lâm sàng được công bố trước đây, các tác giả nhận thấy rằng dùng thực phẩm bổ sung 900mg có chứa cả DHA và EPA (axit eicosapentaenoic), một loại axit béo omega-3 khác có trong dầu cá, có thể giúp điều trị chứng suy giảm nhận thức nhẹ, nhưng không giúp điều trị bệnh Alzheimer.
Chống trầm cảm
Một đánh giá năm 2019 của 26 nghiên cứu về nồng độ axit béo không bão hòa đa và việc bổ sung ở những người bị trầm cảm "cho thấy tác dụng có lợi tổng thể của axit béo không bão hòa đa omega-3 đối với các triệu chứng trầm cảm." Cần nhiều nghiên cứu hơn để hiểu cách thức hoạt động của DHA và EPA, cùng nhau và riêng biệt, trong việc kiểm soát trầm cảm.
Có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim
Mặc dù đã có hy vọng trong nhiều năm rằng việc bổ sung DHA có thể cải thiện kết quả ở những người mắc bệnh tim, nhưng những đánh giá gần đây hơn vẫn chưa thể chứng minh được lợi ích về tỷ lệ tử vong. Tuy nhiên, một nghiên cứu năm 2019 cho thấy mối liên hệ giữa mức độ DHA và EPA thấp với việc tăng tỷ lệ đau tim, đột quỵ và bệnh tim mạch.
Giúp giảm viêm
Các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm, động vật và con người đều cho thấy DHA đóng vai trò giúp cơ thể phản ứng với tình trạng viêm. Ví dụ, một đánh giá nghiên cứu năm 2013 đã kết luận rằng DHA có thể là "công cụ chính" trong việc ngăn ngừa hội chứng chuyển hóa, có liên quan đến chứng viêm. Hội chứng chuyển hóa có thể dẫn đến bệnh tiểu đường loại 2, bệnh tim và đột quỵ.
Sử dụng DHA như thế nào cho đúng?
Tác dụng phụ có thể xảy ra
Mặc dù DHA thường được coi là an toàn, nhưng dùng DHA dưới dạng dầu cá có thể gây ra một số tác dụng phụ, bao gồm hôi miệng, ợ nóng và buồn nôn.
Hơn nữa, có một số lo ngại rằng dầu cá có thể làm giảm hoạt động của hệ thống miễn dịch và làm suy yếu khả năng phòng vệ của cơ thể chống lại nhiễm trùng. Ngoài ra, dùng dầu cá kết hợp với một số loại thuốc (chẳng hạn như thuốc huyết áp) có thể gây ra tác dụng có hại trong một số trường hợp. Điều quan trọng là phải tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi kết hợp dầu cá với thuốc.
Dầu cá có tác dụng làm loãng máu nên những người đang dùng thuốc làm loãng máu hoặc thuốc chống tiểu cầu nên dùng thận trọng và chỉ sau khi tham khảo ý kiến bác sĩ.
Liều lượng và cách chuẩn bị
DHA được bán dưới dạng chất bổ sung dạng gel, dạng kẹo dẻo nhai hoặc dạng lỏng. Nhiều chất bổ sung chế độ ăn uống có chứa sự kết hợp của DHA và EPA. Một loại thực phẩm bổ sung dầu cá điển hình cung cấp khoảng 1g dầu cá, chứa 180mg EPA và 120mg DHA, nhưng hãy kiểm tra nhãn vì liều lượng có thể khác nhau.
Hầu hết các nghiên cứu đều sử dụng lượng DHA lớn hơn (1.000mg đến 2.500mg). Nếu bạn muốn tránh ăn cá, bạn có thể mua thực phẩm bổ sung DHA làm từ tảo.
DHA là chất đóng vai trò rất quan trọng không chỉ đối với sự phát triển của trẻ nhỏ, mà còn góp phần phòng chống các bệnh về tim mạch ở người lớn
Ăn hai đến ba phần cá béo, chẳng hạn như cá hồi, cá ngừ, cá mòi, cá thu và cá trích, mỗi tuần sẽ cung cấp khoảng 1.250mg EPA và DHA mỗi ngày. Tuy nhiên, những người đang mang thai và trẻ nhỏ nên tránh cá ngừ và các loại cá khác có nhiều thủy ngân, bao gồm cá mập, cá ngói, cá kiếm và cá thu vua. Ngoài ra còn có một lượng nhỏ DHA (0,03g mỗi khẩu phần) trong trứng.
Không có giá trị khuyến nghị hàng ngày hoặc mức tiêu thụ thích hợp cho DHA, ngoại trừ ở trẻ dưới 1 tuổi (cần nhận 0,5g tổng lượng axit béo omega-3 mỗi ngày).
Mặc dù vai trò của DHA đối với trẻ nhỏ và người lớn đã được công nhận nhưng vẫn còn quá sớm để khuyến nghị dùng DHA như một phương pháp điều trị cho bất kỳ tình trạng nào. Điều quan trọng cần lưu ý là không nên sử dụng chất bổ sung DHA để thay thế cho việc chăm sóc tiêu chuẩn cho tình trạng mãn tính. Việc tránh hoặc trì hoãn điều trị bệnh mãn tính để tự điều trị bằng DHA có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng về sức khỏe.
Xem thêm bài viết liên quan:
10 dấu hiệu thiếu kẽm thường gặp ở người lớn và trẻ nhỏ
5 lợi ích của vitamin d3 với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ
Phải làm gì khi con bạn bị đau họng - Lời khuyên hữu ích dành cho cha mẹ